Het is toch wel merkwaardig dat in de loop van de kerkgeschiedenis de Goede Vrijdag achtergesteld werd bij andere feestdagen.

Dat gebeurde al in de vroege middeleeuwen als gevolg van allerlei twisten over de precieze datering van Jezus’ sterven. Kerken in Azië waren geneigd de joodse tijdrekening te volgen, waardoor de dag van het sterven door de week kon verschuiven. Kerken van het Westen hielden het paasfeest op een zondag en de herdenking van de kruisiging dus op de voorafgaande vrijdag.

Binnen de kerken van de Reformatie kreeg Goede Vrijdag niet een plaats op de kerkelijke kalender die vergelijkbaar is aan de andere christelijke feesten. In oude gereformeerde kerkordes komt de Goede Vrijdag niet voor.

Aan deze terughoudendheid om van de Goede Vrijdag een echte christelijke feestdag te maken, lagen verschillende motieven ten grondslag. Belangrijk motief was de hartgrondige afkeer van allerlei rooms-katholiek ceremonieel. Alles wat daarnaar zweemde, was taboe. Verder was er zeker in de 17e eeuw een grote ijver om vooral de zondag als rustdag en als enige gewijde dag in de week te onderhouden. Dat was ook de dag waarop het sacrament van het heilig avondmaal werd bediend. Ten koste van alles moest worden voorkomen dat dit op een andere, eventueel bijzondere, dag werd gehouden. Ten slotte was er de angst dat er op speciale heiligendagen gelegenheid ontstond voor allerlei bijgeloof.

Pas aan het einde van de 18e eeuw kwam de bepaling dat op de laatste vrijdag voor Pasen een bijzondere preek moest worden gehouden en in de 19e eeuw kwam langzamerhand het gebruik om overal een Goede Vrijdagdienst te houden.

Achteraf kan men constateren dat, hoe begrijpelijk ook, de kerk van de Reformatie er goed aan had gedaan om juist de Goede Vrijdag tot bijzondere gedenkdag te maken. Nu is het slechts een halve feestdag – ’s morgens werken, ’s middags vrij.

Maar het is niet alleen op de seculiere kalender een halve feestdag, ook kerkelijk gezien blijft de Goede Vrijdag meestal iets halfslachtigs houden. In veel protestantse kerken is er alleen ’s avonds een dienst.

Daarmee schept de kerk zelf ruimte om overdag met allerlei andere dingen bezig te zijn dan de overdenking van het lijden en sterven. Belangrijker is nog dat de suggestie wordt gewekt dat het heilsfeit van Goede Vrijdag van andere, mindere betekenis is dan bijvoorbeeld de geboorte, opstanding of hemelvaart. Dat zal niet de intentie zijn geweest, maar is wel het resultaat.

Overduidelijk moet zijn dat juist het kruisevangelie het hart van het Evangelie is. Christus’ sterven bracht verzoening; is het keerpunt in de geschiedenis. Goede Vrijdag is inderdaad de eerste paasdag. Een dag die waard is om in afzondering en overdenking door te brengen.