„We hebben zo veel mogelijk lampen uitgedaan”, lacht woordvoerster Marieke van Kruiningen. Op de dag dat de beheerder van het elektriciteitsnet, Tennet, iedereen heeft opgeroepen het stroomverbruik te beperken, laat een van de grootste leveranciers zelf het goede voorbeeld zien.

Het spande gisteren even. Slechts 3 procent reservecapaciteit stroom hadden de gezamenlijke elektriciteitsbedrijven. In het noorden ging opnieuw naar school, veel mensen togen weer aan het werk. Netbeheerder Tennet voorspelde een stijging van het landelijke stroomverbruik naar een piek van 12.500 MegaWatt (MW, miljoen Watt). De reservecapaciteit bedroeg maar 390 MW. De reden: het ingenomen koelwater koelde pakweg dertig energiecentrales onvoldoende. Daardoor dreigden er centrales uit te vallen.

De hitte op de binnenplaats van NUON’s netwerkgebouw is verzengend, de gang naar het bedrijfsvoeringscentrum zelf donker. Niemand komt daar ongewenst binnen. Camera’s registreren de bezoekers.

Drie grote, hypermoderne videopanelen beslaan een immense wand. Evenzoveel bedrijfsvoerders houden met elk zes computerschermen voor zich continu de spanning van het NUON-netwerk in de gaten. Links de man voor Flevoland, Gelderland en Utrecht, in het midden de man van Friesland en Zuid-Holland, rechts de verantwoordelijke voor heel Noord-Holland. Voortdurend rinkelen de telefoons. Monteurs en inspecteurs bellen om een transformatorhuis stroom te laten doorgeven of juist om het af te schakelen voor technisch onderzoek. „Ze zitten er ontspannen bij, niet?” vraagt hoofd bedrijfsvoering Rob Vermolen retorisch.

Gistermorgen kreeg Vermolen een telefoontje van Luchthaven Schiphol. „Niet zozeer met de vraag óf ze van het net zouden worden afgeschakeld, maar wanneer dat zou gebeuren. Nou, dat soort bedrijven houden we natuurlijk zo lang mogelijk aan het net, evenals ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Ze vroegen ook of het zin heeft om aggregaten in te schakelen. Natuurlijk heeft dat zin. Alle beetjes helpen. Ik las net op teletekst dat ze dat inderdaad hebben gedaan”, constateert hij met voldoening

Ook particulieren kunnen in deze tijd van dreigende stroomcrisis helpen door onnodig stroomverbruik te voorkomen. „Zelfs de stand-by-knop van de tv kan uit”, vertelt Vermolen. „Ook hier is het niet ideaal. Die lampen daar kunnen ook uit”, wijst hij.

Bedrijven kan zelfs worden gevraagd wat minder hun best te doen. „Het is denkbaar dat Tennett met Corus belt of ze hun productie wat kunnen terugschroeven. Dat is een enorme grootverbruiker.” Het staalbedrijf, de voormalige Hoogovens, staat met vier rode lijntjes, die elk een aansluiting van 150.000 Volt voorstellen en met één gele van 50.000 Volt, wel vijf keer op de videowall voor Noord-Holland genoteerd.

En als de Nederlanders toch alle reservecapaciteit opsnoepen, of als er een centrale uitvalt? „Eerst proberen we meer stroom uit het buitenland te halen. Daarna zouden we proberen nog meer reservecapaciteit aan te spreken: bedrijven en particulieren vragen of ze hun ongebruikte warmtekrachtkoppelingscentrales en noodaggregaten willen inschakelen.”

Als dat ook niet meer voldoet, krijgt het bedrijfsvoeringscentrum van NUON, Continuon, de opdracht van Tennett om bijvoorbeeld 200 of 300 MW af te koppelen van het net. „Dat hebben we zo vastgelegd: we proberen gebieden die er het minst van lijden het eerst af te koppelen: Eén uur lang, liefst maximaal één keer per dag. Daarna is een ander gebied aan de beurt. Bij dat soort calamiteiten hebben we niet altijd tijd de klant te informeren.”

De keuze van gebieden is lastig, beseft Vermolen. „Je kunt je voorstellen dat je de binnenstad van Arnhem en Nijmegen in verband met beveiligingsinstallaties niet zo snel afkoppelt als Barneveld. Maar daar zit je weer met kuikens die ook niet een uur lang zonder koeling kunnen. Ik zal nooit vergeten dat een kleine storing om 18.00 uur een boer in Hoorn trof. Zijn melkinstallatie deed het niet meer. De man stond bijna te huilen. Hij kon zijn 150 klagend loeiende koeien niet melken.”

Dit is de zevende aflevering in een serie over de gevolgen van de hittegolf die Nederland treft.