Opvallend?

Ja, toch wel. Met een soortgelijke actie behaalde de PvdA eind 2010 nog een flinke zeperd. Financieel woordvoerder Plasterk stelde toen alleen in te willen stemmen met een noodlening voor Ierland in ruil voor wisselgeld. Zo eiste hij onder meer dat het kabinet de PvdA nauwer zou betrekken bij de sanering van de overheidsfinanciën. Plasterk dacht munt te kunnen slaan uit het feit dat premier Rutte voor zijn Europese beleid niet kan rekenen op de steun van gedoogpartner PVV. Omdat D66 en GroenLinks nadrukkelijk afstand namen van de PvdA-strategie en Rutte daarmee (met CU en SGP) van voldoende steun voorzagen, draaide het vooropgezette plan vooral uit op een flater voor de PvdA.

Maar de partij doet nu dus weer een poging?

Ja. De situatie dat GroenLinks zich heeft gekeerd tegen het begrotingspact waartoe 25 van de 27 lidstaten van de Europese Unie afgelopen december besloten, speelt de PvdA in de kaart. Daarmee lijkt het dreigement er dit keer wel toe te kunnen leiden dat het kabinet in de problemen komt zonder de steun van de sociaaldemocraten. Een andere reden voor de PvdA om nogmaals met een dergelijke strategie te komen, is dat de partij electoraal veel hinder ondervindt van de SP, die al langer stelt dat het handhaven van de Europese begrotingsregels schadelijk kan zijn voor de economie. Ook de PvdA stelde onlangs dat Rutte in Brussel meer soepelheid voor Nederland moet bepleiten voor het tekort van volgend jaar door een beroep te doen op “uitzonderlijke omstandigheden”. Dat verzoek wordt nu kracht bij gezet met het dreigement de steun aan het berotingspact in te trekken.

Waartoe kan de opstelling van de PvdA leiden?

Het euroverdrag treedt in werking zodra het door 12 van de 17 eurolanden is geratificeerd. De kans dat het hele verdrag in gevaar komt door de opstelling van de Nederlandse sociaaldemocraten is daarmee uiterst klein. Verder geldt dat de belangrijkste reden waarom de PvdA het pact niet wil ondersteunen, de harde begrotingseis van 3 procent in 2013, allang in Europese wetgeving is opgenomen, inclusief pittige sancties voor landen die zich er niet aan houden. Het nieuwe Europese verdrag moet besluiten tot sancties voor landen die zich niet aan de afspraken houden vooral minder politiek maken dan nu het geval is. Verder verplicht het pact landen ertoe wettelijk vast te leggen een begrotingsevenwicht (de zogenoemde gouden regel) na te streven.

De opstelling van de PvdA maakt dus weinig uit?

Ja en nee. Nederland stond er de laatste dagen in Europa al enigszins gekleurd op doordat ons land, nadat premier Rutte en minister De Jager van Financiën in de achterliggende maanden een harde toon aansloegen richting schuldenlanden als Griekenland en Portugal, onlangs zelf een probleem bleek te hebben met de Europese begrotingsregels voor volgend jaar. Als Nederland nu door een gebrek aan parlementaire steun terug moet komen op de handtekening die Rutte anderhalve week geleden al zette onder het pact, heeft dat feitelijk weliswaar geen grote gevolgen, maar slaat Rutte wel een modderfiguur.

Dus toch een slimme zet van de PvdA?

Dat valt nog te bezien. De partij loopt minstens zo’n groot risico een modderfiguur te slaan als het kabinet. Zo bestaat de kans dat de PvdA door kiezers wordt gezien als een zachte heelmeester, als een partij die zelfs na de pijnlijke schuldencrisis van de laatste jaren nog steeds een loopje wil nemen met de begrotingsregels. Ook kan een pro-Europese partij als Groenlinks alsnog besluiten om, wellicht juist om opnieuw afstand te nemen van de PvdA-handelswijze, het pact toch te steunen. En dan staat de PvdA opnieuw met lege handen.