Post-Reformation Digital Library: digitale wereld van oude schrijvers
GRAND RAPIDS – Theologische boeken uit de 16e of 17e eeuw kostten je vroeger een rib uit je lijf, of je moest stad en land afreizen om bibliotheken te bezoeken. Tegenwoordig heb je er met een paar muisklikken tienduizenden binnen handbereik. Internet verandert de wereld.
Meer dan 50.000 boeken (ruim 37.000 titels) van zo’n 3000 verschillende auteurs biedt de Post-Reformation Digital Library (PRDL) inmiddels. Elke maand komen er enkele duizenden boeken bij. De webbibliotheek, die in 2009 van start ging, is gelieerd aan het H. Henry Meeter Center for Calvin Studies in het Amerikaanse Grand Rapids. Via de website zijn theologische en filosofische werken uit de 16e, 17e en 18e eeuw te raadplegen. Gereformeerden, lutheranen, rooms-katholieken, arminianen, socinianen; de PRDL heeft ze allemaal op de digitale plank staan.
De PRDL is geen bibliotheek in de strikte zin van het woord. De website biedt niet zelf gedigitaliseerde boeken aan, maar verzamelt links naar gescande werken op sites van bibliotheken in Europa en Noord-Amerika, die hun collecties oude boeken steeds vaker digitaliseren. De meerwaarde van de PRDL zit in het verzamelde aanbod en de doorzoekbaarheid van de collectie.
Wat dat laatste betreft biedt de site tal van mogelijkheden. Bezoekers kunnen zoeken op bijvoorbeeld auteur, onderwerp, taal, theologische traditie, uitgever enzovoort. Voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de exegese is er een aparte indeling van Bijbelcommentaren per Bijbelboek.
Een ander voordeel van de PRDL is dat de digitale bibliotheek een soort bestuur heeft en daarnaast nog een raad van advies waarin gespecialiseerde wetenschappers zitten, zegt David Sytsma, die verantwoordelijk is voor het beheer van de site. Hun deskundigheid is belangrijk om bronnen goed te ordenen en nieuwe boeken te vinden, aldus Sytsma, die promovendus is aan het Amerikaanse Princeton Theological Seminary.
Veel van de boeken die via de digitale bibliotheek te raadplegen zijn, zijn geschreven in het Latijn, de wetenschappelijke taal van die tijd. Er zijn momenteel ongeveer 1150 Nederlandse titels, geeft Sytsma aan. „De geavanceerde zoekmachine maakt het mogelijk om speciaal te zoeken op Nederlandstalige boeken.”
De meeste boeken die ervoor in aanmerking komen om in PRDL te worden opgenomen, zijn zeldzaam en dus niet zo gemakkelijk te vinden. Naast de tips van de adviseurs komen er ook veel tips binnen van bezoekers, vaak ook wetenschappers, zegt Sytsma. „We krijgen iedere dag wel suggesties voor nieuwe auteurs en bronnen”
Een van die bezoekers is ds. G. A. van den Brink. De hersteld hervormde predikant uit Kralingseveer surft dagelijks naar de site. „Het is met stip mijn favoriete site. Het is altijd interessant om te kijken welke nieuwe titels er weer bij zijn gekomen.”
Het voordeel van een site als de PRDL is „enorm”, aldus ds. Van den Brink, die aan een proefschrift werkt over een theologische discussie in de 17e en de 18e eeuw. „Vele uitermate zeldzame boeken kunnen nu kosteloos worden geraadpleegd. Vroeger moest je naar de bibliotheek, soms moest je zelfs het Kanaal oversteken om in Engelse bibliotheken werken te raadplegen. Nu is het allemaal eenvoudig ter beschikking.”
Als een ander voordeel van de site noemt de hersteld hervormde predikant dat je als onderzoeker een veel beter inzicht krijgt in het intellectuele klimaat waarin de ”oude schrijvers” leefden. „Neem theologen als Samuel Rutherford en Voetius. Zij verwijzen onophoudelijk naar roomse, sociniaanse, arminiaanse en antinomiaanse auteurs. Hun eigen positie wordt pas werkelijk duidelijk als je ook metterdaad die bronnen nagaat. De toon was soms fors, maar het debat was altijd inhoudelijk. Daar kunnen we tegenwoordig nog een voorbeeld aan nemen.”
De predikant raagpleegt de site niet allen voor wetenschappelijk onderzoek of uit persoonlijke interesse, maar ook wel eens bij de preekvoorbereiding. „Voor een preek over Genesis 22 –het offer van Izak– heb ik bijvoorbeeld het Latijnse commentaar op Genesis van David Paraeus (uit 1609) geraadpleegd. Ik heb er een aantal uitermate waardevolle gedachten uit opgedaan.”
Zit ds. Van den Brink nog wel eens met zijn neus in een oud boek? „Natuurlijk wel. Maar ik zal niet zo snel meer een duur antiquarisch boek aanschaffen. Het grootste deel van mijn bibliotheek bevindt zich op mijn harde schijf, en op de PRDL. Het gaat mij allereerst om de inhoud van de boeken, niet om de rug of het perkament.”
Zie www.prdl.org
