Volgens majoor Michael Shavers, woordvoerder van het ministerie van Defensie in Washington, zal men zich in eerste instantie buigen over de uitvoering van de Amerikaans-Russische afspraken over de wederzijdse verkleining van de arsenalen aan strategische kernwapens. „Dat moet zo gebeuren dat onze nucleaire afschrikking geloofwaardig blijft”, aldus Shavers. Verder wilde hij niet veel kwijt.

De Los Alamos Study Group in Albuquerque (Nieuw-Mexico) -een organisatie die zich inzet voor de beperking van kernwapens- heeft echter de hand weten te leggen op de échte agenda voor het beraad in Nebraska. Eerste onderwerp van bespreking daar is de ontwikkeling van nieuwe kernwapens die ondergrondse commandocentra en wapenopslagplaatsen kunnen vernietigen. Verder wordt er gepraat over de ontwikkeling van wapens die mensen uitschakelen, maar die de infrastructuur intact laten (de neutronenbom).

Punt drie op de agenda betreft het testen van deze nieuwe wapens. Sinds 1992 nemen de Amerikanen in het kader van het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens (non-proliferatieverdrag) een moratorium op kernproeven in acht. Washington denkt er nu over dat moratorium op te geven, omdat men de nieuwe wapens wil testen. Hoe ver zijn de plannen daarvoor al gevorderd? „Wij willen het mogelijke tactische en strategische nut van deze nieuwe kernwapens bestuderen, maar dat betekent nog niet meteen dat wij die wapens ook gaan testen en produceren”, aldus minister van Defensie Donald Rumsfeld.

Democratisch senator Richard Durbin gelooft hem niet. „De geschiedenis toont aan dat er nieuwe wapens komen als de militairen vinden dat zij die nodig hebben. Dat betekent concreet dat wij nu praten over een nieuwe wapenwedloop, een nucleaire wapenwedloop! Dat heeft verreikende gevolgen voor onze veiligheid en voor de veiligheid van de hele wereld”, meent Durbin. President Bush zou volgens hem beter de Amerikaanse inspanningen kunnen verhogen om de verspreiding van kernwapens tegen te gaan, in plaats van zelf met nieuwe wapens te komen hetgeen andere landen zal inspireren om dat slechte voorbeeld te volgen.

Politiek analiste Michelle Ciarrocca van het World Policy Institute in New York is niet verrast. „Bush’ plannen staan al in de defensiebegroting voor volgend jaar. In een eerste paragraaf wordt voorgesteld het verbod op de ontwikkeling van nieuwe kernwapens op te heffen. In een tweede paragraaf wordt de financiering geregeld voor de ontwikkeling van de nieuwe nucleaire dieptebom die op de verlanglijst van het Pentagon staat en die de naam Robust Nuclear Earth Penetrator heeft gekregen. Deze voorstellen passen overigens in het nieuwe kernwapenbeleid zoals dat door de regering-Bush al in januari vorig jaar werd gepresenteerd in de zogeheten Nuclear Posture Review”, aldus Ciarrocca.

In dit document worden kernwapens niet meer omschreven als het „laatste wapen” dat pas ingezet mag worden als alle andere middelen hebben gefaald. Integendeel, de kleinere kernwapens worden in dit document opgevoerd als „bruikbare en inzetbare wapens in de strijd tegen het terrorisme.” Kernwapens zijn al inzetbaar als „Amerikaanse belangen” worden bedreigd of ingeval van „verrassende militaire ontwikkelingen.” In de Review wordt ook afgestapt van het oude beginsel dat kernwapens alleen tegen andere kernmachten gebruikt mogen worden.

„Bush’ voorganger Ronald Reagan ging er nog van uit dat het nooit tot een kernoorlog mocht komen, omdat niemand daarbij wint. De regering-Bush denkt daar blijkbaar anders over. „Als wij nieuwe, kleinere kernwapens gaan ontwikkelen, zullen andere landen dat ook doen. Daardoor wordt de drempel tot een nucleair conflict lager en wordt de wereld onveiliger”, meent Paul Bracken, politicoloog aan de Yale Universiteit in New Haven (Connecticut). In zijn boek ”Fire in the East” wijst hij op de gevaren van een nieuwe nucleaire wapenwedloop.

Volgens plaatsvervangend minister van Defensie Keith Payne kan de nieuwe generatie kernwapens zo’n wapenwedloop juist voorkomen. „Als de VS over wapens beschikken om ondergrondse centrales en wapenvoorraden uit te schakelen, begint een vijand niet eens aan de aanleg daarvan. Het is de investering dan gewoon niet waard. Daardoor wordt onze wereld juist veiliger”, zo meent Payne, die deelneemt aan het overleg in Nebraska.

Directeur Greg Mello van de Los Alamos Study Group wijst op een verontrustend aspect van de discussie over nieuwe kernwapens. „Die discussie vindt niet in de openbaarheid plaats, maar in het geheim. Wij hebben in dit land gevochten voor burgerlijke controle over de ontwikkeling van kernwapens. (De ontwikkeling valt in de VS onder het ministerie voor Energie; het beheer onder de bevoegdheid van het Pentagon, KC.) Ik vind het alarmerend dat een kleine groep binnen de regering-Bush dit initiatief neemt en het Congres straks voor een voldongen feit stelt”, aldus Mello.

Het Huis van Afgevaardigden schrapte twee weken geleden fors in de gevraagde financiën voor de ontwikkeling van nieuwe kernwapens. Dat is volgens Mello maar een „tijdelijke tegenslag” voor de regering. „Als Rumsfeld en Bush hun zinnen gezet hebben op een nieuwe generatie kernwapens, dan komt die er ook. Het Huis van Afgevaardigden vond de plannen nu nog te vaag, maar dat betekent niet dat men definitief een streep door de nucleaire plannen van de regering heeft gehaald”, aldus Mello. Hij verwacht een „heilloze ontwikkeling” als deze plannen verwezenlijkt worden.

„Hoe kan Amerika voorkomen dat Rusland en China dezelfde wapens gaan ontwikkelen? Hoe te voorkomen dat landen als Pakistan, Iran en Noord-Korea als reactie kernwapens gaan leveren aan bondgenoten in het Midden-Oosten en in Azië? Amerika kan zich niet opwerpen als politiemacht voor de hele wereld. Daartoe zijn de Verenigde Naties in het leven geroepen en VN-instituten zoals het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) in Wenen. Maar de regering-Bush heeft rond de kwestie Irak juist haar uiterste best gedaan om het internationale gezag van zowel het IAEA als van de VN in het algemeen te ondermijnen”, zo besluit een sceptische Mello.