In opdracht van staatssecretaris Weekers van Financiën is recent een analyse gemaakt van mogelijke bezuinigingsmaatregelen. Op 3 februari stuurde de staatssecretaris een brief naar de Tweede Kamer met voorstellen die moeten leiden tot vereenvoudigingen in het berichtenverkeer tussen burgers, bedrijven en de Belastingdienst.

Doel van de maatregelen is primair een kostenbesparing voor de Belastingdienst, maar ze zullen ook moeten bijdragen aan fraudebestrijding en „verhoging van compliance.” Dit laatste betekent dat het belastingstelsel door de maatregelen begrijpelijker moet worden.

De eerste maatregel die wordt voorgesteld, is de uitbreiding van de digitale communicatie. Het gebruik van een computer is tegenwoordig een vanzelfsprekendheid. Uit onder-
zoeken blijkt dat bijna 
90 procent van alle Nederlanders gebruikmaakt van internet. De Belastingdienst volgt deze ontwikkelingen. Zo streeft hij er bijvoorbeeld al geruime tijd naar om alle belastingplichtigen via de computer een aangifte inkomstenbelasting te laten invullen.

Aangifte doen via een papieren formulier is nog wel mogelijk, maar de belastingplichtige zal daar zelf actie toe moeten ondernemen. Hij kan de gewenste formulieren bij de Belastingdienst bestellen.

Persoonlijk domein

De staatssecretaris geeft echter aan dat de communicatie op papier binnenkort geschiedenis is. Het einddoel van zijn maatregelen is een volledig papierloze communicatie door middel van een persoonlijk domein. Dit einddoel zal met tussenstappen worden gerealiseerd, mede omdat de wet op een aantal punten moet worden aangepast. Burgers die niet beschikken over de vaardig­heden en de middelen om langs elektronische weg te communiceren, krijgen ondersteuning, zo is toegezegd. Voor de inkomstenbelasting worden in 2012 en 2013 verdere stappen gezet binnen de onlinedienstverlening. Het betreft onder meer het gebruik van een persoonlijke berichten­box binnen mijnoverheid.nl en het kunnen doorvoeren van wijzigingen in aanslagen zonder dat daarvoor een bezwaarschrift moet worden ingediend. Dit heet de „soepele herziening.”

Een tweede maatregel is koppeling van de zorgtoeslag en het kindgebonden budget aan de aangifte inkomstenbelasting. Het blijkt dat circa 70 procent van de mensen die recht hebben op zorgtoeslag en circa 
80 procent van degenen die recht hebben op het kindgebonden budget ook een aanslag inkomstenbelasting ontvangen. Er is dus sprake van een forse overlap.

Bevoorschotting

De koppeling die de staats­secretaris nu voorstelt, betekent in de praktijk dat de bevoorschotting maandelijks wordt uitbetaald door middel van een voorlopige teruggaaf. De bevoorschotting is het nog niet definitief vastgestelde recht op de toeslag of het budget. Als het voorschot afwijkt van het definitief vastgestelde recht, legt de Belastingdienst na afloop van het desbetreffende belastingjaar een aanslag op waarmee de voorlopige teruggaaf wordt verrekend. Het is dus met name de verschijningsvorm van de beschikkingen, waarin het voorschot en het definitieve recht op een toeslag aan de burger wordt bekend­gemaakt, die verandert.

Fiscale vragen

De koppeling van het toeslagen­systeem aan de aangifte inkomsten­belasting lijkt een logische. Het zal menigeen dan ook verbazen dat de Belastingdienst zo’n koppeling pas nu maakt en dat niet al deed toen het toeslagensysteem in 2006 werd ingevoerd.

De uitvoering van de koppeling roept echter nog wel fiscale vragen op. Bijvoorbeeld of de belastingplichtige zelf om een voorlopige teruggaaf moet verzoeken of dat hij deze automatisch krijgt. En is het betaalbaar maken van de premie voor de zorgverzekering of een tegemoetkoming in de kosten voor kinderen nog steeds wel het echte doel van het toeslagen­systeem? Of is de toeslag hiermee in feite niet meer en niet minder dan een korting op de te betalen inkomsten­belasting? In dat laatste geval kan de wettelijke regeling van de toeslagen worden geschrapt.

Ook de Belastingdienst digitaliseert. Dat is een logische ontwikkeling en over het algemeen levert deze meer gemak op voor de belastingplichtige. In onlineoverzichten kan de belastingplichtige zelf de status van de verwerking van aangiften, aanslagen en bezwaren door de Belastingdienst raad­plegen. Fouten in de behandeling kunnen eenvoudiger en sneller worden gesignaleerd.

Nadelen

Toch heeft het systeem ook nadelen. Een papierloze communicatie kan voor de belastingplichtige een gevoel van onpersoonlijkheid teweegbrengen. Voor de reguliere afhandeling van aangiften inkomsten­belasting is dit geen probleem, maar als de belastingplichtige in discussie wil met de Belasting­dienst is de afstand groot.

De auteur is werkzaam in de belastingadviespraktijk van PwC. Reageren? fiscaliteiten@refdag.nl