Zo op het eerste gezicht heeft de eeuwenoude scheepswerf weinig bekoring. Het terrein, dat zich het beste in beeld laat brengen vanaf de dijk aan de overkant van het riviertje de Arne, ziet er niet uit. Van de helling is weinig over en de twee zwarte loodsen lijken het moment van instorting nabij. Het enige wat een beetje kleur aan het grauwe complex geeft, is het vlaggenmastje bij het water.

Toeristen rijden achteloos aan de werf voorbij. Zij hebben weinig oog voor de historische waarde van het complex, in tegenstelling tot inwoners van Arnemuiden zelf. Vooral bij de oudere generatie spreekt de werf tot de verbeelding. Geregeld scharrelen bejaarde mannen op het terrein. Met elkaar halen zij herinneringen op aan de tijden van weleer, toen hun vaders met hun houten vissersboten de zee op gingen.

Eigenaar Kees Meerman, de laatste hoogaarzenbouwer van Zeeland, woont direct naast de werf. Zo’n vijftig jaar geleden liet hij het laatste vissersschip van stapel lopen. Daarna voerden hij en zijn zonen vooral reparatieklussen uit. In de jaren tachtig zette Meerman definitief een punt achter zijn levenswerk. De werf bleek niet langer levensvatbaar.

Voor een gesprek over zijn ambacht voelt Meerman weinig. Ook over de verkoop van de werf aan het gemeentebestuur van Middelburg en de plannen voor restauratie wil hij niets kwijt. „Nee, nee, dank u wel”, zegt hij in de deuropening. Voor meer informatie verwijst hij naar Wijkbeheergroep Arnemuiden, een onafhankelijke bewonerscommissie die zich inzet voor de leefbaarheid in Arnemuiden.

Twee jaar geleden werd de wijkbeheergroep door Meerman in vertrouwen genomen. De scheepsbouwer wilde de werf voor een symbolisch bedrag van de hand doen. In alle stilte werd aan een overeenkomst gewerkt. Vorige maand werd de verkoop op het stadhuis beklonken. „We hebben omzichtig gehandeld”, aldus woordvoerder Kees Grootjans. „De zaak lag erg gevoelig, omdat Meerman in het verleden slechte ervaringen had opgedaan met het toenmalige gemeentebestuur van Arnemuiden.”

De gemeente heeft inmiddels het plan opgevat de historische scheepswerf te restaureren. Met het herstel is naar schatting 650.000 euro gemoeid. De komende maanden moet duidelijk worden of er subsidies los te weken zijn in Den Haag en Brussel. Mocht de renovatie doorgaan, dan zal de werf in beheer komen van de stichting Hoogaars. Die zet zich in voor het behoud van historische vissersschepen. Op de werf kunnen de enkele nog bestaande hoogaarzen onderhoudsbeurten krijgen. Een van de loodsen zal als bezoekerscentrum functioneren.

Woordvoerder Kees Grootjans van de wijkbeheergroep zegt blij te zijn met de overname van de werf. „Nu wordt het monument bewaard voor Arnemuiden”, zegt hij. „Het is een tastbare herinnering aan de tijd dat de visserij hier het leven bepaalde. In de loop der eeuwen zijn door het geslacht Meerman talloze hoogaarzen gebouwd. De scheepsbouwer genoot landelijke bekendheid. Wie een schip van Meerman had, was verzekerd van kwaliteit.”

Meerman en zijn zonen bouwden de hoogaarzen zonder een tekening. „Er is niets op papier te vinden”, vertelt Grootjans. „Ze deden alles uit het hoofd. De lengte van een hoogaars werd bepaald door de boomstam. Het gereedschap dat door de eeuwen heen werd gebruikt, ligt nog altijd in de teerkot en de zaagkot. De inventaris ziet er nog goed uit. Hij zal wegens de Arbo-eisen tegenwoordig wel niet meer mogen worden gebruikt.”

De laatste hoogaars is volgens Grootjans zo’n vijftig jaar geleden gebouwd. „Als jongen kwam ik wel eens op de werf. Ik herinner me nog dat ik onder de indruk was van het vakmanschap van Meerman. Na de oorlog raakten de hoogaarzen uit de gratie. Er kwamen stalen motorboten. Van lieverlee liep het werk op de werf terug. In de jaren tachtig besloot Meerman er een punt achter te zetten.”

Het verval zette in. In overleg met zijn zonen heeft Meerman de werf nu van de hand gedaan. Na de restauratie zal de stichting Hoogaars de werf als thuishaven gebruiken. De loodsen krijgen hun oorspronkelijke functie terug. Mogelijk gaat een ervan dienst doen als bezoekerscentrum. Voor het zo ver is, is wel een sanering nodig. De grond is vervuild, zij het volgens Grootjans niet in ernstige mate.

Bij de verkoop had Meerman wel een speciale voorwaarde. De werf mag in de toekomst niet op zondag worden opengesteld. „Dat is een wens die wij en ook de stichting Hoogaars hebben gehonoreerd”, aldus Grootjans. „Als wijkbeheergroep zullen we daar ook op toezien. Wij zijn blij dat we er zo met elkaar uit zijn gekomen. Zo’n monument mag gewoon nooit verloren gaan.”