Zijn moeder was 42 jaar toen ze koningin werd, zijn grootmoeder 39. Van hem weten we het nog niet en dus gaat er geen gelegenheid voorbij of de Nederlandse erfopvolger wordt ‘gemeten’ of hij voldoende rijpheid voor het koningschap bezit. Volgens het laatste onderzoek van Ipsos Synovate, eind januari, vindt twee derde van duizend ondervraagden dat de barometer het juiste peil heeft bereikt.

Prins Willem-Alexander zal bij leven en welzijn als koning Willem IV de troon bestijgen. Voor Nederland zal het misschien even wennen zijn om na vier vrouwen weer een vader des vaderlands te krijgen. Emma, Wilhelmina, Juliana en Beatrix ‘feminiseerden’ de Nederlandse monarchie, dat wil zeggen dat zij het koningschap elk op hun eigen manier vrouwelijker maakten. Want, zo heet het, een japon op het bordes heeft nu eenmaal een andere uitstraling dan een uniform. Verder worden aan vrouwen eerder dan aan mannen kwaliteiten van zachtheid, warmte en empathie toegeschreven (iets waar je trouwens over kunt discussiëren).

Verschillen

De vier vrouwen die Willem IV voorgingen, verschillen. Emma stelde zich open voor iedereen, was dienstbaar en gericht op het protocol. Wilhelmina was de strijdbare dame die het land door de Tweede Wereldoorlog trok. Juliana was spiritueel en wat zweverig, vredelievend en het liefst gewoon. Beatrix is intellectueel, perfectionistisch en de majesteit die over de rode loper schrijdt. Al deze vrouwen hebben als staatshoofd een man naast zich als premier gehad.

Met Willem IV verschijnt er voor het eerst sinds lange tijd een mannelijk staatshoofd naast een minister-president (ervan uitgaand dat Nederland vooralsnog geen vrouwelijke premier zal krijgen).

Kwinkslag

Willem IV wordt een nieuwe monarch in een nieuwe tijd. Van hem weten we dat hij mensen op hun gemak stelt, vriendelijk en geïnteresseerd is, dat hij gevoel voor humor heeft en met een kwinkslag het ijs kan breken. Zo noemde hij zijn moeder jarenlang ‘de Grote Baas’. Na de Bijlmerramp in 1992 zei de prins: „Je staat daar als vertegenwoordiger van een heleboel mensen. Het kost mij dan geen moeite om zo veel mogelijk steun te geven.”

Omdat hij genen vanuit het verleden in zich meedraagt, zullen we eigenschappen van zijn voorgangers in hem terugvinden. Zo is Willem-Alexander net als zijn moeder behoudend. Hij heeft eens kenbaar gemaakt te vinden dat de dienstplicht terug moet komen. Ook gaf hij er blijk van niet gecharmeerd te zijn van het ceremonieel koningschap. „De symboolfunctie is heel belangrijk, die hoort er absoluut bij, maar zonder inhoudelijke kanten weet ik niet hoe ik ertegenover zou staan”, verklaarde hij in 1993 tegenover Ed van Westerloo. In een interview met Paul Witteman in 1997 zei de prins: „Word ik onverwacht morgen tot het ambt geroepen, dan zal er veel hetzelfde blijven, in ieder geval in mijn eerste tijd. De ideale situatie is natuurlijk dat je in overleg, in dit geval met mijn moeder en een dan zittende premier, besluit tot een troonswisseling. Op dat moment kun je veel meer je eigen invulling eraan geven en dat zal ik ook doen.” In 2007 labelde hij in een vraaggesprek met Pieter Jan Hagens zijn koningschap aan de kernwoorden continuïteit en stabiliteit.

Gezin

Daarmee tekenen zich voldoende contouren af om te veronderstellen dat de prins voortgaat in de weg die koningin Beatrix heeft geplaveid. De algemene indruk is dat de prins zich in het begin van het koningschap afwachtend en verkennend zal opstellen en pas daarna eigen elementen in zijn regeringsstijl zal aanbrengen.

In 1997 verklaarde Willem-Alexander tegenover NOVA: „Ik word natuurlijk door de contacten met mijn moeder erg door haar beïnvloed, maar affiniteit? Ik denk dan toch meer met mijn grootmoeder.”

Had koningin Beatrix na haar aantreden in 1980 nauwelijks tijd voor haar gezin (wat sporen trok in het leven van haar oudste zoon), Willem-Alexander is een man van deze tijd: een vader die alle aandacht heeft voor zijn drie kinderen.

Glamour

Hij heeft een sterke vrouw naast zich: Máxima, die de degelijke poldermonarchie van een laagje glamour voorziet. Onderschat dat niet, want de gemalin van de regerend vorst is veel nadrukkelijker dan in het verleden van belang voor de relatie van het koningschap met de burger. „Het is voor de monarchie altijd al, in elke generatie, een scharniermoment als de gemaal of gemalin in beeld komt”, stelt hoogleraar economie en oud-politicus voor de PPR Bas de Gaay Fortman in de biografie ”Willem IV. Van prins tot koning” (2010) van Jan Hoedeman en Remco Meijer. „Aan deze koning (Willem IV, MV) is een sterk geprofileerde vrouw verbonden, met wie veel mensen zich kunnen identificeren. Reken maar dat we daardoor snel gewend zijn aan een man als staatshoofd”, meent diezelfde De Gaay Fortman.

Godsdienst

Er zijn missers geweest in zijn carrière (het huis in Mozambique), zeker, en het zullen de laatste niet zijn, want zo gaat dat nu eenmaal in het leven en fouten zijn er om ervan te leren. Zowel prins Willem-Alexander als prinses Máxima heeft ondervonden wat het is om onder vuur te liggen. Hoedeman en Meijer wijzen er terecht op dat het koningschap van Willem IV gebaat is bij sterke adviseurs. „Dan is de kans groot dat zijn missie slaagt om het koningschap in Nederland onomstreden en bindend te laten zijn.”

Van prins Willem-Alexander weten we dat hij zijn geloof serieus neemt. Elke vier of vijf weken bezoekt hij trouw de Bijbelclub van ds. C. A. ter Linden. De predikant, die hun huwelijk tien jaar geleden bevestigde, zei, letterlijk, in de uitzending van ”Dit is de dag” op 2 februari: „Die twee kinderen, Alexander en Máxima, hebben die God gemeen, hoewel je kunt bedenken: katholiek en protestant, maar ze hebben zo’n eenzelfde visie op het christelijk geloof, daar slaapt geen duivel tussen.”

Dit is het zesde artikel over prinselijke paren die wachten op een troonswisseling. Over twee weken: Noorwegen.

Willem-Alexander

Kroonprins: Willem-Alexander Claus George Ferdinand, prins van Oranje, prins der Nederlanden, prins van Oranje-Nassau, jonkheer van Amsberg, geboren op 27 april 1967. Getrouwd met Máxima Zorreguieta, drie kinderen. Studeerde geschiedenis in Leiden en specialiseerde zich in het watermanagement.

Ouders: koningin Beatrix der Nederlanden en prins Claus (overleden 2002).

Broers: Johan Friso, getrouwd met Mabel Wisse Smit, twee kinderen: Luana en Zaria. Constantijn, getrouwd met Laurentien Brinkhorst, drie kinderen: Eloise, Claus-Casimir en Leonore. (Prins Johan Friso heeft zijn lidmaatschap van het Koninklijk Huis en het recht op troonopvolging voor hem en zijn afstammelingen laten vallen omdat er voor zijn huwelijk met Mabel geen toestemmingswet was ingediend.)

Opvolging: eerste in de orde van de troonopvolging, wordt officieel aangeduid als Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje.