Dat stelt universitair docent E. Rijsdijk van de Nederlandse Defensie Academie in haar dissertatie ”Verloren in Srebrenica. Verantwoordelijkheid en subjectiviteit in de reconstructies van een gefaalde peacekeeping missie” waarop ze donderdagmiddag aan de Vrije Universiteit in Amsterdam is gepromoveerd.

De Bosnische stad Srebrenica was in 1993 door de VN uitgeroepen tot veilig gebied voor Bosnische moslims. Nederlandse militairen moesten daarop toezien. Bosnische Serviërs veroverden de stad echter in 1995 en vermoordden vervolgens een groot deel van de op de vlucht geslagen mannelijke bevolking.

De val van de stad is meerdere malen onderzocht en gereconstrueerd, onder meer door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Aan dat en aan andere historische en juridische onderzoeken naar Srebrenica kleven beperkingen, stelt Rijsdijk.

Belangrijke politieke vragen blijven buiten beeld. Bijvoorbeeld naar de actuele risico’s van de enclavepolitiek die tien jaar geleden in Srebrenica desastreus bleek te zijn. Het inrichten van een veilige zone voor een groep mensen in een vijandige omgeving, zoals destijds bedacht door de internationale gemeenschap, werkte niet en liep uit op een massamoord. Naar schatting kwamen ruim 7000 mannen en jongens om het leven.

Desondanks lijkt het er sterk op dat het idee achter de enclavepolitiek van toen weer terrein wint, meent Rijsdijk. Sterker nog, dat denken houdt volgens haar de samenleving in zijn greep.

Het toenemende wij-zijdenken is daar een voorbeeld van, de steeds grotere nadruk op het eigene van onze cultuur, evenals de sterkere afbakening van de grenzen van Europa en het nieuwe fenomeen van slagbomen die hele nieuwbouwwijken afgrenzen van de boze buitenwereld.

Rijsdijk wijst erop dat nieuwe vormen van enclavepolitiek potentieel gewelddadig kunnen zijn omdat ze altijd anderen buitensluiten.