Medio februari moeten de pensioenfondsen aan hun deelnemers meedelen welke maatregelen zij zullen nemen om hun tekort te dekken. Volgens Knot zullen 125 fondsen daarbij spreken van mogelijke kortingen. Het gaat volgens de DNB-president over voorgenomen kortingen die in april 2013 zullen worden uitgevoerd als er dit jaar geen herstel optreedt. „Een weinig vreugdevolle mededeling”, aldus Knot.

Volgens de bankpresident is een korting de laatste maatregel, die genomen kan worden als alle andere mogelijke maatregelen zijn genomen en er verder „geen muziek in zit.” De kortingen zullen liggen tussen de 0 en 7 procent. Het gemiddelde is „een paar procent”, aldus Knot.

Als inderdaad 125 pensioenfondsen moeten korten, zou het gaan om de meest massale korting die sinds 1954 op pensioenfondsen is doorgevoerd.

Er is sprake van een dekkingstekort bij een pensioenfonds als de dekkingsgraad is gedaald tot onder de 105 procent. Eind november gold dat al voor 251 fondsen met in totaal 5,1 miljoen actieve deelnemers en 2,5 miljoen pensioengerechtigden. Een deel daarvan heeft de mogelijkheid om via andere maatregelen het tekort aan te vullen en hoeft dan niet te korten. „Het ene pensioenfonds staat er beter voor dan het andere of heeft rijkere sponsors achter zich staan”, zei Knot.

Hypotheekschuld

Knot vindt verder dat huizenbezitters in de toekomst niet meer dan 90 procent van de waarde van hun huis van de bank mogen lenen. In Nieuwsuur toonde hij zich opnieuw een voorstander van het afbouwen van de hypotheekschuld in Nederland. Hij gaf toe dat premier Mark Rutte en minister Jan Kees de Jager zijn standpunt daarover niet delen.

Het afbouwen van de schuld kan alleen zeer geleidelijk gebeuren, zei Knot. Er moeten fiscale prikkels komen om mensen minder te laten lenen. Maar het kan ook via de wetgeving worden geregeld.

Nu is het zo dat mensen 106 procent van de waarde van hun huis aan hypotheek kunnen krijgen. Volgens Knot zou het mooi zijn als mensen straks 10 procent in eigen geld meebrengen. „Een buffertje dat stabiliteit brengt op de huizenmarkt.” Deze afbouw van 106 naar 90 procent kan alleen „in kleine stapjes” plaatsvinden. „Het kan jaren duren, zo niet decennia”, zei Knot.

Volgens Knot brengt de hoge hypotheekschuld de bankbalansen van Nederlandse banken uit het lood. Banken in Nederland hebben beperkt toegang tot spaargeld omdat pensioenen niet via banken maar via pensioenfondsen worden gespaard. Deze twee dingen samen leiden er toe dat er sprake is van een „groter financieringsgat” dan bij banken in andere landen. Volgens Knot is dit een van de oorzaken dat banken in Nederland bij de financiële crisis in 2008 en 2009 relatief hard werden getroffen.

Noodfonds

Knot pleitte er in Nieuwsuur ook voor dat de regeringsleiders van de 17 eurolanden snel een besluit nemen over een verhoging van het tijdelijke noodfonds voor de euro. In het tijdelijke fonds zit nu 750 miljard euro in, maar dat is niet genoeg, aldus Knot. Vooral Duitsland houdt een verhoging tegen. Knot hoopt dat het andere landen lukt de Duitsers over te halen. Bij de Nederlandse regering ligt „geen blokkade” tegen een ophoging van het fonds, is de indruk die Knot kreeg uit gesprekken met premier Mark Rutte.

Knot vond het nog „te vroeg” om te zeggen of Nederland het geld dat aan Griekenland geleend is, terugkrijgt. Knots voorganger, Nout Wellink, zei begin deze week nog dat Europese landen onvermijdelijk verliezen gaan lijden op hun leningen aan Griekenland.

Knot zei dat het niet goed zou zijn als Griekenland uit de eurozone zou stappen. Het land er uit zetten zou leiden tot meer vertrouwensverlies in de eurolanden. „Dat is een mededeling aan speculanten: komt u maar en als u lang genoeg blijft, dan wint u ook nog.”

Op dat scenario is DNB overigens wel voorbereid. „Wij als centrale bankiers zijn op alle scenario’s voorbereid, hoe onwaarschijnlijk ook.”