Een visser in het oosten van het Amazonegebied kreeg recent een boete van 45.000 real (18.500 euro), naar plaatselijke normen een astronomisch bedrag. Hij zou acht arrauschildpadden hebben gevangen. „Het waren er maar vijf, waarvan ik er slechts drie wilde opeten. De twee kleintjes ging ik vrijlaten”, vertelt hij aan IPS.

De Braziliaanse wet verbiedt het vangen van schildpadden en hun eieren. Alleen voor inheemse volkeren in hun leefgebied geldt een uitzondering. Traditionele vissersgemeenschappen en afstammelingen van Afrikaanse slaven die jagen om te overleven, vallen buiten de boot.

„Rationeel noch rechtvaardig”, oordeelt bioloog Juarez Pezzuti, hoogleraar aan de Federale Universiteit van Pará. „Gemeenschappen van arme oeverbewoners riskeren heel zware straffen voor traditionele activiteiten waarmee ze in hun levensonderhoud voorzien. Terwijl vissen op echt bedreigde soorten wordt getolereerd.”

Bovendien moedigen de Braziliaanse autoriteiten al twintig jaar de teelt aan van arrauschildpadden (Podocnemis expansa) en zwarte moerasschildpadden (Podocnemis unifilis) voor consumptie in erkende restaurants.

Biologen verzamelen en beschermen miljoenen babyschildpadden in hun eerste levensweken, om te vermijden dat ze worden geroofd op de stranden waar ze uit hun eieren komen. Voor de babyschildpadden in de rivieren worden vrijgelaten, gaat een tiende tot een vijfde naar officieel erkende kwekerijen. Er bestaan honderden van zulke boerderijen, maar niets wijst erop dat de schildpadbestanden zich herstellen en dat het risico op uitsterven afneemt.

„Er moet een verbod komen op de kweek voor restaurants. De privésector krijgt fauna toegewezen die in feite publiek bezit is”, zegt Pezzuti. „Het klassenverschil is groot. De gekweekte schildpad wordt als delicatesse geserveerd in dure restaurants, terwijl kleine stropers hard worden aangepakt.”

Volgens Pezzuti moet schildpaddenjacht om in het eigen levensonderhoud te voorzien toegestaan worden. Om de schildpaddenpopulaties in het Amazonewoud in stand te houden en zelfs te vergroten, stelt hij voor om de oeverbewoners te betrekken bij het beheer ervan.

De meeste eieren die schildpadden leggen op stranden in gebieden als Tabuleiro do Embaubal komen nooit uit doordat de nesten overstromen of het te warm of te koud is. „Door op een gecontroleerde en selectieve manier eieren uit de meest kwetsbare nesten te nemen, heb je geen impact op de voortplanting van de schildpadden”, meent Pezzuti.

Maar de wet veranderen is makkelijker gezegd dan gedaan. De voorstanders van een hervorming zijn allesbehalve georganiseerd, in tegenstelling tot het toenemend aantal milieuactivisten dat tegen elke versoepeling van het verbod is. De strenge milieuwet is ook nog relatief recent: ze dateert van 1998.