Noordegraaf, lector jeugd en gezin aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE), was vrijdagmiddag een van de sprekers tijdens het symposium ”De hunkerende generatie”, georganiseerd door de Evangelische Hogeschool (EH) in samenwerking met de CHE en deze krant. Aanleiding vormde de verschijning van het boekje ”De hunkerende generatie” van EH-directeur Els van Dijk (uitg. De Banier).

Van Dijk vermeldde in de aankondiging van het symposium dat ze het boek schreef omdat „het de hoogste tijd is dat we niet langer actuele ontwikkelingen maar laten gebeuren.” Het boek is gebaseerd op een lezing in het voorjaar „voor diverse leidinggevenden uit kerk en onderwijs over wat leeft in de jongerencultuur en hoe naar mijn idee daarop door gelovige volwassenen geanticipeerd zou moeten worden. Dat was een bijzondere ontmoeting, waarin we van hart tot hart met elkaar gesproken hebben. Het mondde uit in het verzoek om over deze materie een boekje te schrijven.”

Keuzevrijheid

Drs. José Baars-Blom ging vrijdagmiddag in op de „actuele ontwikkelingen”. De cultureel antropologe heeft zich uitvoerig verdiept in de reformatorische jongerencultuur. „Uit mijn onderzoek onder jonge mensen die opgroeien in reformatorische kring en volwassenen die er zijn opgegroeid, dringt zich nadrukkelijk het beeld op dat wat niet zonder slag of stoot in de jaren zestig van de vorige eeuw veranderde nu geruisloos de reformatorische kring beïnvloedt. Waar eenheid het mogelijk maakte een zuil te verheffen, lijkt die nu ten onder te gaan in verscheidenheid.”

Op het gebied van hiërarchie verandert er eveneens veel, aldus Baars. „Voor sommige jongeren is een dominee gewoon een mens met een mening. Docenten in het voortgezet onderwijs blijken voornamen te hebben en gezag, dat hebben de bronnen die de jongere zelf zoekt, vindt of raadpleegt. Keuzevrijheid vertaalt zich ook letterlijk in meerkleurige kleding en mode waarin vele stijlvarianten zijn toegestaan. Pluraliteit is tevens te zien bij jeugdorganisaties: iedere jeugdbond lijkt een eigen geluid te hebben, zoals populaire Kom Ook en Jijdaar!avonden elk hun eigen klank hebben. Kennis is gefragmenteerd en boekjes met uitleg bij de Schrift zijn zeer divers naar aard en inhoud. Jongeren kennen belang toe aan ervaring, kennis neemt (relatief) af in betekenis. En bij sommige jongeren heeft het geloof der vaderen plaats gemaakt voor een legogeloof, waarbij de opvatting over wat juist en goed is eclectisch is samengesteld.”

Jeugdcultuur kent ook specifiek christelijke varianten, stelde Baars vast. „Van refo’s, postrokkers, evangelicale christenen tot christiangoths: er zijn talloze smaakgroepen te vinden met eigen ruimtes op internet, muziekstijlen, festivals en winkels met boeken, kleding en gadgets.”

Luisterend naar jongeren, met name uit reformatorische kring, kan ik niet anders dan concluderen dan dat veel hetzelfde is als elders, zo zei ze. „Deze jongeren hebben dezelfde nieuwsgierigheid, dezelfde behoeften of inborst en in veel hetzelfde gedrag als jongeren die opgroeien zonder God of gebod. Maar ik kan ook concluderen dat de wereld waarin zij opgroeien onmiskenbaar heel anders is dan die van niet-reformatorische jongeren in Nederland. Uit gesprekken met volwassenen kan ik opmaken dat het orthodox bevindelijke gedachtegoed hen levenslang zal stempelen of zij dat nu willen of niet.”

Hunkeren

En hunkeren deze zelfredzame christenjongeren? Baars: „Ja zeker! Maar niet zoals de grenzeloze generatie naar grenzen of kaders. Kinderen van bewuste christenen groeien immers op met tien leefregels, (sommigen) met drie leerstukken en ouders die niet te beroerd zijn hun grenzen aan te geven, die gehuwd zijn en veelal blijven en met vaste regelmaat aanwezig zijn voor hun kinderen.”

Hunkeren komt tot uiting in de „enorme keuzevrijheid” die christelijke jongeren hebben. Ze „verkennen de mogelijkheden in de wereld massaal. Eenvoudigweg omdat ze ervaring zelf moeten opdoen en niet uit een boekje kunnen leren, omdat zij nu eenmaal zelf hun neus moet stoten voor ze weten hoe dat voelt.”

De wereld waar deze jongeren naar hunkeren, kan „in alle opzichten” anders zijn dan de wereld van de kerk, gemeenschap of leefwereld van de ouders. Dat vraagt vaardigheden om die kloof te overbruggen door zowel jongeren als ouders of kerken. „Als ik spreek met jongeren en jongvolwassenen valt me steeds op dat zij er verrassend goed hun weg in vinden zonder gelijk alles te verliezen of zich in van alles te verliezen. Maar ook dat zij kunnen hunkeren naar antwoorden op hun unieke vragen. En vinden zij daar gehoor voor bij ouders die kampen met angstscenario’s ten aanzien van de digitale leefwereld, ongevraagd de zoveelste goede raad geven, ach en wee roepen over keuzedwang of afgrijzen laten blijken over het uitgaansgedrag of de laatste ‘lifestyle’ van hun kind? Vinden zij betekenisvolle ouderen die hen echt zien staan, die door uiterlijkheden heen kijken en luisteren naar vragen die op dat moment voor jongeren wezenlijk en urgent zijn? Ze verlangen naar ouderen (in wijsheid en jaren) die met hen zoeken naar antwoorden op vragen die nog niet eerder zijn gesteld.”

Zondag 53

Misschien is het tijd de hunkerende generatie tegemoet te komen, aldus Baars, „en zij aan zij te gaan werken aan zoiets als een ”Zondag 53” door samen bij de Bron te zoeken naar antwoorden op niet eerder gestelde vragen. Ik roep ieder die jongeren mag begeleiden daartoe van harte op.”

Dat jongeren ouders (en ouderen) nodig hebben, stelde ook dr. Noordegraaf in haar lezing. „En het eerste wat ze dan nodig hebben, is de zin, tijd en bereidheid om hen op te voeden. Simpel gezegd: de opvoeding van een kind is niet klaar als het zelfstandig naar school en naar bed kan gaan.”

De CHE-lector wees op vijf zaken die ook anno 2011 nog van eminent belang zijn in de relatie tussen ouders en kinderen: een veilige basis, gesprek, zingeving, conflictbereidheid, loslaten en „volwassen zijn.”

Wat dit laatste betreft: Jongeren hebben opvoeders nodig die zelf volwassen zijn, aldus Noordegraaf. „Ze hebben thuis, maar ook op school en in de kerk voorbeelden nodig van mensen die weten wie ze zijn en waar ze voor gemaakt zijn. Wij leven in een cultuur waar half-volwassenen de dienst uitmaken. Veel ouderen hebben zelf nog geen „verhaal van het zelf” en van hun bestemming geschreven.

Bij volwassenheid hoort realiteitszin, verantwoordelijkheidsbesef en authenticiteit, zo zei ze. „Dat zijn mensen die zich hebben verzoend met de werkelijkheid, zonder zich er cynisch bij neer te hebben gelegd en zonder de verbeeldingskracht te verliezen.”

Populariteit verliezen

Noordegraaf: „Om volwassen te worden, en daar ligt een taak voor alle half-volwassenen en voor opvoeders van jongeren, is het belangrijk dat we onze bestemming zoeken, onze roeping volgen en dat we daarin een eigen stijl ontwikkelen. Volwassen worden is ook: durven je populariteit te verliezen. Een jongerenwerker formuleert het zo: „Het risico voor mijzelf is dat ik soms bang ben mijn populariteit te verliezen. Als je optreedt en corrigeert, vinden jongeren dat niet altijd leuk. Toch moet het, ook als ze je geen toffe peer meer vinden. Jonge leerkrachten trappen nog wel eens in die valkuil, maar het gaat om respect, niet om populariteit.”

Tijdens het symposium heeft ook een forumgesprek plaats, waaraan deelnemen Els van Dijk, de beide inleiders, en dr. Wim Fieret (lector identiteit aan het Hoornbeeck College).

Lees meer in een interview met drs. José Baars-Blom. In Digibron vindt u een lijst met zoekresultaten.