Apeldoorn kampt met een fors probleem. Het grondbedrijf, de afdeling die grond aankoopt om daar iets te ontwikkelen of te laten ontwikkelen, kampt met een verlies van een slordige 
100 miljoen euro. Jarenlang was het grondbedrijf een melkkoe voor de gemeente.

Het tij is gekeerd. Apeldoorn raakt grote stukken grond in de nieuwe woonwijk Zuidbroek en op het regionale bedrijventerrein bij de A1 aan de straatstenen niet kwijt. De ongebruikte grond kost Apeldoorn bakken met geld.

De oorzaak is de economische crisis. Zegt het college. In de plaatselijke politiek is echter niet iedereen daarvan overtuigd. Grote vragen zijn of de tegenslagen niet te voorzien waren geweest, of het gemeente­bestuur voldoende heeft gestuurd en geen onaanvaardbare risico’s heeft genomen.

Een speciale commissie onder leiding van SGP-fractievoorzitter H. van den Berge heeft een reeks betrokkenen achter gesloten deuren aan de tand gevoeld. Vervolgens verhoorde de raadscommissie –vergelijkbaar met een parlementaire enquête– een kleine twintig wethouders, topambtenaren en plaatselijke politici publiekelijk en onder ede. Gistermiddag werd het laatste verhoor afgenomen.

Langzaam stijgen de kruitdampen van de verhoren op. Het beeld dat naar voren komt is niet rooskleurig. Een wethouder –of mogelijk het hele college– zou in 2010 hebben geprobeerd gevoelige informatie te verbloemen over een dreigend verlies bij het bedrijventerrein bij de A1. Het niet volledig informeren van de raad is een ernstig politiek vergrijp.

Bovendien zou het gemeentebestuur nauwelijks of geen oor hebben gehad voor waarschuwingen van hoge ambtenaren. Vooral wethouder R. Metz (VVD), pakweg 6,5 jaar verantwoordelijk voor het grondbedrijf, ligt onder vuur. Gistermiddag werd hij –niet zonder reden– voor de tweede keer verhoord. Metz verklaarde eerder regelmatig in het college zijn zorg over het grondbedrijf te hebben geuit; collega-wethouder Spoelstra (PvdA) ontkent dat.

Ambtenaren beklaagden zich over intimiderend gedrag van wethouders; wethouders verwijten ambtenaren een gebrek aan loyaliteit. De samenwerking was inderdaad niet vlekkeloos, erkende Metz volmondig. „Een vertrouwenscrisis.” De wethouder schakelde –tot woede van ambtenaren– een extern tweemans bureautje in, waardoor ambtenaren een bijrol kregen.

PvdA’er T. Kunneman zou Metz herhaaldelijk in beslotenheid hebben aangesproken omdat deze te weinig greep had op het grondbedrijf. Afgesproken is –volgens Kunneman– dat Metz binnen enkele maanden zou opstappen. Metz ontkende. „Die afspraak is niet gemaakt.”

De VVD-wethouder benadrukte gistermiddag vooral langdurig te hebben geprobeerd de juiste gegevens te krijgen. „Ik moest met de klomp op tafel slaan om informatie te krijgen.” Een scherp geformuleerd discussiestuk om de politiek wakker te schudden over magere algemene reserves zou echter –tegen zijn zin– als „slap aftreksel” naar de raad zijn gestuurd.

Dikke dossiers, tientallen getuigenverklaringen en evenzoveel visies liggen op tafel. De commissie mag het kluwen ontwarren. En begin januari haar eindrapport aanbieden.