Beste Laura,

Dank je wel voor je mailtje, dat je mij stuurde naar aanleiding van het heftige Kamerdebat over Mauro, de Angolese jongen die geen verblijfsvergunning kreeg. Ik heb lang over je mail nagedacht. Je schrijft dat het je getroffen heeft hoe in de brieven van Johannes over God wordt gesproken. Hij is een liefdevolle God, Die wil dat wij onze medemensen ook liefhebben. „God is Liefde, en die in de Liefde blijft, die blijft in God en God in Hem”, zo citeer je uit 1 Johannes 4.

Je vindt het heel belangrijk, zo schrijf je, dat christenen ook die liefde laten zien. Dat ze met hun daden tonen dat ze wat voor elkaar over hebben. Dat ze niet zichzelf zoeken. Dat het niet de liefde voor geld en goed is die hen drijft. Of de honger naar macht.

Zeker ook van christelijke politici verwacht je dat die liefde spreekt uit hun optreden. Dat zij met respect spreken over en met andersdenkenden – en hen niet voor rotte vis uitmaken.

Je voegt eraan toe: Meer dan ooit moet duidelijk zijn dat christenen niet door rancune of angst worden meegesleept. Zij moeten brieven van Christus zijn.

Met woorden en daden moeten zij tonen dat hun drijfveren oprechte liefde en bewogenheid zijn.

Beste Laura, daar ben ik het van harte mee eens.

Als wij met elkaar goed in die spiegel kijken, dan moeten we eerlijk vaststellen dat er heel wat mis is. Heb de wereld niet lief! zegt Johannes. Maar die liefde voor werelds geld en goed heeft ons soms zomaar in de greep. Misschien gaat de economische crisis ons dat wel pijnlijk duidelijk maken.

Maar laten we niet alleen somberen. We mogen ook zegeningen tellen. Er zijn gelukkig veel voorbeelden van mensen die zich met hart en ziel inzetten voor hun medemens. In vrijwilligerswerk, in mantelzorg. Wat een prachtig en liefdevol werk wordt er gedaan in het omzien naar gehandicapten, naar gevangenen, naar asielzoekers, naar mensen in nood.

Weet je wat ik nu zo mooi vind. Dat je al in de eerste eeuwen van het christendom ziet dat die woorden van Johannes ook daadwerkelijk zichtbaar werden in de praktijk. Die christenen waren een schitterend voorbeeld in hulpbetoon. Niet alleen onderling, maar ook voor heel de samenleving. Zij zorgden voor armen, waren gastvrij, keken om naar de zieken. Zij inspireren tot op de dag van vandaag!

Daarmee kom ik op een belangrijk pijnpunt, Laura, dat jij aansnijdt in je mail. Waar jij moeite mee hebt, is dat er ook christelijke politici zijn die steun geven aan wat jij noemt ”hard beleid”. Liefdevolle politiek betekent volgens jou dat er afstand genomen wordt van de roep om strengere straffen, dat er niet bezuinigd wordt op de zorg, en dat vreemdelingen gewoon recht hebben op een plekje in Nederland.

Laat ik vooropstellen: ik begrijp je zorgen en vragen goed. Fijn overigens dat je het zo vriendelijk verwoordt. Dat maak ik wel eens anders mee. Pas nog, na het emotionele Maurodebat in de Kamer, regende het mails vol scheldwoorden in combinatie met Bijbelteksten…

De onderwerpen die je noemt, kan ik nu niet allemaal uitdiepen. Ik wil er graag verder met je over in gesprek als je een keer langskomt. Maar enkele dingen wil ik er graag alvast over zeggen.

Allereerst dit: Liefde moet niet worden verward met weekhartigheid of sentimentaliteit. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het was niet liefdevol dat Eli zijn zonen niet terechtwees. Liefde tot de naaste is niet vooral een gevoel, maar moet zichtbaar zijn in de daden. Onze daden moeten tonen dat daadwerkelijk het welzijn van de bevolking wordt gediend. Ook als het om pijnlijke maatregelen gaat. We leven op te grote voet. Het aanpakken van de staatsschuld is niet zomaar kil bezuinigen, maar ook voorkomen dat we de rekening en de rentelast liefdeloos doorschuiven naar onze kinderen en kleinkinderen.

Heel belangrijk vind ik ook het verschil tussen de plichten van individuele christenen en de taak van de overheid. „Wie u op de rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe”, zei Jezus in de Bergrede. Dat is liefdevol! Maar daarmee gaf de Heere Jezus geen politiek programma. Zo is het niet bedoeld.

De overheid moet juist mensen straffen die zich niet houden aan de wetten. Dat is ook liefdevol tegenover de samenleving als geheel. Die wordt daardoor beschermd. Mooi trouwens, dat juist die bekende woorden over de overheidstaak in Romeinen 13 helemaal ingeklemd staan tussen Bijbelgedeelten die over de liefde gaan.

Het is te danken aan de liefde van God als er een overheid is die het kwaad beteugelt, die door recht en gerechtigheid ordening brengt in het samenleven. Anders zou er een chaos overblijven. Die ”harde kant” van de overheid, de rechtshandhaving, is juist ook een vorm van de liefde. De rechtsstaat staat in dienst van de liefde.

En vergeet één ding niet: eerlijk het recht handhaven door het bestuur en door de onafhankelijke rechter is niet liefdeloos, maar echt nodig. Daardoor weten mensen waar ze aan toe zijn, en het voorkomt willekeur en vriendjespolitiek.

Dat zie je heel goed bij het weerbarstige terrein van het vreemdelingenbeleid. Het was bepaald geen liefdeloosheid dat in het verleden de regels voor minderjarige asielzoekers aangepast werden, waardoor het moeilijker werd om een verblijfsvergunning te krijgen. Dat werd gedaan om een einde te maken aan de praktijk dat ouders uit Afrikaanse landen hun kinderen op het vliegtuig naar Nederland zetten. Onze zogenaamde ruimhartigheid werkte juist ontwrichting van Afrikaanse families in de hand! In de Tweede Kamer was er daarom een overgrote meerderheid voor aanscherping van de wet.

Ik weet het, als je oog in oog staat met een mens van vlees en bloed, dan gun je iedereen zijn verblijfsvergunning. Maar het is wel de taak van de overheid om weloverwogen vastgestelde regels ook te handhaven.

Daarmee is het verhaal niet uit. Of het nu om het strafrecht of het vreemdelingenbeleid of over de zorg gaat, de menselijke maat moet altijd in acht worden genomen. We moeten goed in de gaten houden dat op zichzelf billijk beleid toch buitengewoon onbillijk kan uitpakken. Daarom moet er altijd royale ruimte zijn voor maatwerk, voor een bevoegdheid om in individuele zaken een gewetensvolle beslissing te nemen, en zo nodig van het beleid af te wijken. Het is beslist niet de taak van het parlement om dat per situatie te beoordelen, maar wel om erop toe te zien dat er voldoende ruimte voor maatwerk is.

Tot slot nog dit. Het kan best wel eens wringen tussen recht en liefde. In een gebroken wereld is dat ook niet te vermijden. Maar voor mij staat één ding vast: recht en liefde moeten niet tegen elkaar uitgespeeld worden. Ze moeten hand in hand gaan. Barmhartigheid en rechtvaardigheid horen bij elkaar. Liefde is ook Gods geboden bewaren, zegt Johannes! Liefde is niet de vervanging van de wet, maar de vervulling. Is dat geen mooie gedachte?

Met hartelijke groet,

Kees van der Staaij

De auteur is voorzitter van de SGP-fractie in de Tweede Kamer.