De secretaris van de Gereformeerde Bond sprak dinsdag in het Groningse Sebaldeburen tijdens het halfjaarlijks beraad van de Gereformeerde Bond met voorgangers uit de noordelijke provincies. De meeste kerkelijke gemeenten in het Noorden zijn klein.

Vergunst zei dat de secularisatie in de grote steden wellicht over het dieptepunt heen is. De bezinning op de positie van kleine dorpsgemeenten is echter nog maar nauwelijks op gang gekomen, terwijl ook daar de secularisatie doorzet. Uit een onderzoek uit 2010, dat geïnitieerd werd door de Bond, bleek dat 20 procent van de kleine kerkelijke gemeenten binnen tien jaar in zijn zelfstandigheid bedreigd wordt.

De Gereformeerde Bond is begonnen met regionale toerusting voor kleine gemeenten in de classis Amersfoort, terwijl men bezig is met het opzetten van iets dergelijks in Noord-Brabant. Vergunst: „Vroeger zei men dat de kerken wel vol kwamen als de gereformeerde leer er gebracht werd, maar dat kun je nu niet meer zomaar zeggen.”

Hij vindt het belangrijk dat de kerkenraden een visie op de toekomst hebben en niet alleen denken in termen van neergang. Het spreken over wat er ”nog” is, is niet goed, vindt hij. Een kleine gemeente moet niet alles willen doen, maar kan zich beter richten op dat wat er echt toe doet. Vergunst ziet wel wat in samenwerking met buurgemeenten, maar daarbij moeten de identiteit van de gemeente en de positie van de predikant niet in gevaar komen. „Door regionalisering dreigen ambten en gemeente uit elkaar te groeien,” zei hij.

Het dienen van de Heere is voor een gemeente belangrijker dan de zorg om het voortbestaan en het focussen op de grootte van de gemeente, aldus de Bondssecretaris. „Het gaat niet in de eerste plaats om het aantal mensen dat de kerkdiensten bezoekt maar om het bewaren van het Woord.” Hij gaf ten slotte een bemoediging mee: „De Heere heeft oog en oor voor wat zichzelf niet in leven kan bewaren. God zegt: „Wees niet bevreesd, klein kuddeke.”

De aanwezigen benoemden als problemen van kleine gemeenten in het Noorden naast de secularisatie onder meer het vasthouden van jongeren, gezinnen en hoger opgeleiden. Het is niet eenvoudig om in een kleine gemeente oog te hebben voor de leefwereld van de diverse groepen. Ouderen zijn dikwijls gericht op hun dorp en het behoud van het oude terwijl jongeren en hoogopgeleiden meer focussen op de wereld om hen heen en het invoeren van nieuwe dingen. Hoger opgeleiden trekken dikwijls naar de steden, omdat ze zich niet thuis voelen in de dorpscultuur. De gemeente heeft een taak om hen te behouden.

Ds. J. Noordam uit Drachten stelde dat men in het Noorden dorpsgewijs denkt: men wil in het eigen dorp blijven kerken. Het nadeel is dat samenwerking met andere gemeenten moeilijk is, het voordeel dat men er samen de schouders onder zet.

Ds. J. A. van den Berg uit Groningen stelde dat kleine gemeenten vaak een vluchtheuvelfunctie hebben, waardoor ze zich afzijdig houden van wat in het dorp gebeurt. Hij pleitte ervoor het Evangelie duidelijk naar voren te laten komen in het dorp. Ds. H. van Wingerden uit Bedum gaf aan dat het aankondigen van bijzondere kerkdiensten in de krant een kleine stap in die richting kan zijn.

Ds. W. van der Wind uit Siddeburen zag deze zomer hoe belangrijk een beleidsplan is. „Toen er problemen ontstonden over het voorgaan van een vrouwelijke predikant, konden we naar het beleidsplan verwijzen. De storm is toen snel gaan liggen. Het kostte de gemeente een aantal leden, maar zij is alles bij elkaar gegroeid.”

Ds. H. J. Lam, voorzitter van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond, zei dat God zich soms verhult en dat het soms in de kerk minder lijkt te gaan, terwijl Hij intussen wel werkt. „Samuel diende in de tabernakel waar veel fout ging, maar de lamp Gods was er nog niet uitgegaan.”