Zo reageert ds. C. J. Meeuse, predikant van de gereformeerde gemeente te Goes, op de ontstane commotie rond een kerkbodeartikel van ds. A. Vlietstra (Katwijk aan Zee) over straf in de opvoeding. In dat artikel citeert ds. Vlietstra uit het boekje ”De pligten der ouders” van Jacobus Koelman: „Als uw kinderen kastijding verdiend hebben, kastijdt hen dan zonder u te laten afhouden door het geroep of gesmeek van uw kinderen, hoewel u wat verzachting mag geven.”

Ds. Meeuse, kenner van het oeuvre van Koelman, benadrukt dat Koelman geen wreed tiran was. „Hij was een groot pedagoog. Ik vind het jammer dat ds. Vlietstra in zijn kerkbode geen ander citaat voorrang gegeven heeft. Er staat zo ontzettend veel moois in Koelmans ”De pligten der ouders.” Hij zegt bij voorbeeld ook: „Toon altijd in uw kastijden de tederheid van uw liefde en hoe onwillig u bent om hen te kastijden.”

In de media staat Koelman opeens te boek als iemand die aanzet tot kindermishandeling.

„Dat is zeer te betreuren. Zijn boek is een van de eerste opvoedingsboeken die vanuit de liefde voor het kind geschreven zijn. Hij was een van de eersten die er oog voor had dat een kind geen kleine volwassene is en dat liefde onmisbaar is bij ieder facet van de opvoeding. Koelman wilde ouders vanuit Gods Woord helpen om in liefde hun kinderen een goede opvoeding te geven. Laat men zijn boek lezen.”

Wat schrijft Koelman nu over lijfstraf? En wat heeft hij er precies mee willen zeggen?

„Koelman schrijft niet over lijfstraffen. Als hij het heeft over het bestrijden van het kwade in het kind, dan doelt hij op onderwijzen, bestraffen en tuchtigen. Hij gebruikt ook het woord kastijden, maar net als in de Van Dale gebeurt mag je dat niet zonder meer altijd als lijfstraf uitleggen. Zeker sloot hij lichaamsstraffen niet uit, maar dat deed niemand in die tijd. Koelman zocht echter wel matiging. Tekenend voor hem is, wat hij schrijft: „Gedraagt u tegenover uw kinderen niet bitter, grammoedig, korzel, wreed, onnatuurlijk. Dat verzuurt de geest der kinderen.” En op een andere plaats: „Kastijd uw kinderen niet in passie (woede), maar wacht zolang tot u in een kalmte bent, want anders zullen ze denken dat niet uw verstand, maar uw toorn de oorzaak is van hun kastijding.”

Kunnen uitlatingen uit de 
17e eeuw zomaar worden 
overgezet naar de 21e eeuw?

„Citeren buiten het verband is een gevaarlijk werk. Mensen storten zich erop, vaak zonder veel kennis van zaken, oordelen en veroordelen, en weten soms nauwelijks waar ze het over hebben.”

Had deze commotie voorkomen kunnen worden?

„We moeten oppassen dat we aan misverstanden zoals deze niet medeschuldig zijn door al te gemakkelijk te citeren. We moeten de dingen in hun verband laten staan, of anders het verband verduidelijken.

Wat er nu gebeurt, kan ik begrijpen. Onze tijd staat heel ver van de 17e eeuw af. Het zou goed zijn als wij in onze levenspraktijk zichtbaar kunnen maken hoe rijk aan liefde een oprecht christelijk leven is.”

Meer weten over Koelman

-Koelman beoogde opvoeding voor God.

-Jacobus Koelman, predikant van Sluis (Uit Daniël).

-4-delige serie over leven en werk van Koelman (geloofsopvoeding in de 17e eeuw) uit Gereformeerd Weekblad door ds. M. van Campen.

<a href="http://bit.ly/ugrMiU" rel="external">deel 1</a>

<a href="http://bit.ly/vPE3qf" rel="external">deel 2</a>

<a href="http://bit.ly/sUemT8" rel="external">deel 3</a>

<a href="http://bit.ly/tzI0M9" rel="external">deel 4</a>

-Jacobus Koelman’s ”De pligten der ouders” (Uit DRS Magazine)

-Kijk ook in Digibron, zoekterm Koelman.

Opgemerkt 16 november 2011

Koelman

Er dient geen misverstand over te bestaan. Evenmin moet misverstaan worden opgeroepen. Niet elk boek wordt in één ruk of op één dag uitgelezen. In geen enkele preek kan alles worden gezegd. Elk citaat staat in een breder verband. Ieder feuilleton heeft een vervolg. In de plaatselijke kerkbode is met grote regelmaat geciteerd uit eenzelfde boekje. Het betreft “De plichten der ouders” van Jacobus Koelman. Dat lijkt me niet verwijtbaar.

In aanvulling op opmerkingen van ds. C. J. Meeuse (RD 15-11) het volgende. Mijn collega uit Goes schrijft: “Ik vind het jammer dat ds. Vlietstra in zijn kerkbode geen ander citaat voorrang gegeven heeft. Er staat zo ontzettend veel moois in Koelmans “De plichten der ouders”. Hij zegt bijvoorbeeld ook: “Toon altijd in uw kastijden de tederheid van uw liefde en hoe onwillig u bent om hen te kastijden.”

Mijn instemming met zijn woorden toont tevens mijn onbegrip over zijn reactie. Ik licht dat toe en citeer voor hem en voor de lezers wat in de Hervormde Nieuwsbrief (11-11) in het gewraakte citaat letterlijk en voor ieder controleerbaar valt te lezen: “Laat in het kastijden altijd de teerheid van uw liefde zien en hoe onwillig u bent om hen te kastijden.” Er staat bovendien nog meer van deze strekking.

Omdat hetgeen collega Meeuse aanbeveelt nota bene woordelijk deel uitmaakt van het gewraakte citaat en dus onduidelijk wordt waarop hij reageert, moet de vraag worden gesteld naar de eigenlijke oorzaak van de kritiek op Koelman.

Overigens stem ik van harte in met zijn visie dat er bij Koelman geen sprake is van aanzetten tot lijfstraffen of tot kindermishandeling. Van die overeenstemming heb ik overigens al blijk gegeven vóór zijn reactie.

Ds. A. Vlietstra