Zo mag de research op dit terrein van de biowetenschappen alleen plaatshebben met zogeheten restembryo’s, die bovendien niet ouder zijn dan vijf tot zeven dagen, dat wil zeggen: die binnen die termijn zijn ingevroren. Zij komen beschikbaar bij de behandeling van onvruchtbaarheid met de IVF-methode (reageerbuisbevruchting). De donoren moeten toestemming verlenen en elk financieel gewin voor hen dient achterwege te blijven.

Voorts is het gebruik van de prilste vorm van menselijk leven alleen toegestaan indien alternatieven, bijvoorbeeld experimenten met cellen van volwassenen, ontbreken. De Commissie stuurt erop aan dat de embryo’s dateren van vóór 27 juni 2002. Dit om te vermijden dat ze bij een IVF in grotere aantallen worden gecreëerd dan noodzakelijk. Teneinde de inzet ervan te beperken, beveelt zij ook aan om alle onderzoeksresultaten vrij toegankelijk te doen zijn. Dat voorkomt overlappingen.

De voorschriften gelden straks alleen voor projecten die zijn gefinancierd door de EU. De Unie laat de afzonderlijke lidstaten vrij om voor het speurwerk in de laboratoria binnen hun grenzen eigen regels te hanteren. Die nationale wetgeving verschilt sterk. Zo kent Duitsland een totaalverbod op proeven met embryo’s, terwijl in Groot-Brittannië juist ruime bepalingen van toepassing zijn. De EU zal in ieder geval geen geld uittrekken voor een specifieke wetenschappelijke activiteit in een land waar die volgens de normen daar niet is geoorloofd.

Stamcellen verschaffen wellicht mogelijkheden om in de toekomst ziekten als alzheimer, parkinson en diabetes te genezen en maken transplantaties misschien overbodig.

De Belgische eurocommissaris Busquin (Onderzoek) meent dat de research in deze sfeer binnen de thans voorgestelde voorwaarden op een ethisch verantwoorde wijze vooruitgang kan boeken, ten behoeve van de patiënten die uitzien naar nieuwe therapieën. Dat zei hij woensdag in Brussel in een toelichting. Hij streeft ernaar dat Europa op dit gebied een vooraanstaande positie verwerft.

Zijn voorstellen moeten nog goedgekeurd worden door de ministers van de lidstaten. Verder zal het Europees Parlement er advies over uitbrengen. Vorig jaar traden tussen de EU-landen forse meningsverschillen aan het licht. Duitsland, Ierland, Italië, Oostenrijk, Portugal en Spanje reageerden afwijzend op voornemens om middelen uit de gemeenschappelijke begroting te besteden aan experimenten met ’overtollige’ embryo’s. Onder invloed van die oppositie werd besloten deze plannen tot eind 2003 in de ijskast te zetten en in de tussentijd een ethisch kader te ontwerpen.

Busquin durft niet te voorspellen hoe de besprekingen ditmaal zullen verlopen. „Het gaat uiteindelijk niet om een politieke discussie, maar om een persoonlijke keuze. Dit onderwerp raakt de essentie van ons menszijn”, voegde hij daaraan toe. „Ik wil niets opleggen. Ethiek blijft een nationale aangelegenheid.”

Er zijn volgens Busquin bij de Commissie tot dusver negen projecten aangemeld voor het verkrijgen van Europese subsidie. Het budget omvat ongeveer 10 miljoen euro.