Het gaat om zeker 30 artikelen in gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften waarvan zeker is dat Stapel data en gegevens heeft verzonnen. Bij tientallen publicaties bestaan serieuze verdenkingen. Zeker is in ieder geval dat de fraude teruggaat tot 2004, toen Stapel nog bij de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) werkte.

Levelt noemt het gedrag van Stapel „schokkend.” „Hij heeft jonge, ambitieuze onderzoekers die aan zijn zorg en leiding waren toevertrouwd misbruikt.” Het gesjoemel van Stapel kwam in september aan het licht. Hij is vervolgens ontslagen, zo werd maandag bekend.

Stapel zelf liet maandag in een verklaring weten dat hij vindt dat hij heeft gefaald als wetenschapper en onderzoeker.

„Ik realiseer me dat ik door dit gedrag mijn directe collega’s in verbijstering en boosheid heb achtergelaten en mijn vakgebied, de sociale psychologie, in een kwaad daglicht heb gesteld. Ik schaam me daarvoor en ik heb daar grote spijt van”, aldus Stapel. Hij heeft aangegeven dat hij inmiddels hulp heeft gekregen om „te achterhalen waarom dit alles is gebeurd.”

Doctorstitel

Het staat nog niet vast dat Diederik Stapel ook tijdens zijn werk aan de Universiteit van Amsterdam heeft gefraudeerd. Desondanks gaat de universiteit onderzoeken of het mogelijk is de doctorsgraad van Stapel in te trekken, zo liet de UvA maandag weten.

Promovendi

Promovendi Netwerk Nederland is „geschokt” over de omvang van de fraude van ex-hoogleraar Diederik Stapel. „We zijn geschokt hoe dit zo ver heeft kunnen komen”, zei voorzitter Linda Klumpers maandag. Ze is wel blij dat promovendi hun graad behouden.

Het onderzoek van de commissie-Levelt laat volgens Klumpers zien hoe belangrijk het is dat promovendi hun volledige onderzoek zelf doen. „Als zij zelf data verzamelen, kunnen er ook geen dingen gebeuren.”

Jarenlang

Het kan nog jaren duren voordat de totale omvang van de fraude van ex-hoogleraar Diederik Stapel duidelijk is. Vaststaat dat Stapel de onderzoeksdata van ten minste 30 publicaties in gerenommeerde vaktijdschriften en diverse hoofdstukken in boeken heeft verzonnen.

In een uitgebreid onderzoek worden alle 130 tijdschriftpublicaties en 24 hoofdstukken in verschillende boeken onder de loep genomen. Voor die tijd wordt volgens een woordvoerder van de Universiteit van Tilburg niet naar buiten gebracht in welke publicaties valse gegevens staan.

KNAW

„Met open mond” heeft Robbert Dijkgraaf, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), het onderzoeksrapport over de frauderende ex-hoogleraar Diederik Stapel gelezen. „Mijn ergste vrees is uitgekomen, dit is veel omvangrijker dan gedacht.”

Volgens Dijkgraaf heeft Stapel jarenlang een toneelstuk opgevoerd en op een „niet te vermoeden omvang” kunnen frauderen. Dat Stapel zo lang door heeft kunnen gaan met zijn praktijken, maakt de impact van zijn daden nog veel groter, vindt Dijkgraaf. „Ik ben met name geschokt door de schade die hij jonge onderzoekers heeft toegebracht.” De KNAW-president kan zich niet voorstellen dat er niet eerder werd getwijfeld in de wetenschappelijke wereld aan de data van Stapel. „Maar door zijn intimiderende houding en het feit dat hij werd gezien als ’ster-onderzoeker’ was het erg lastig om publiekelijk aan hem te twijfelen.”

Desondanks had de beroepsgroep zich volgens Dijkgraaf moeten afvragen of de resultaten van Stapel niet ’te mooi om waar te zijn’ waren. „Deze zaak benadrukt nogmaals dat ethisch gedrag ontzettend belangrijk is. Directe collega’s moeten elkaar kritisch de maat nemen.”