Inwoners van het zuidwesten van Israël beleefden dit weekeinde een helaas maar al te bekend déjà vu. Loeiende sirenes van het luchtalarm, rennen naar de schuilkelders, de inslag van een raket of mortiergranaat. Voor de tweede dag op rij bleven vandaag de scholen gesloten en houdt de bevolking het hart vast voor nieuwe aanvallen vanuit de Gazastrook.

Voor de Palestijnen in de Gazastrook gold overigens hetzelfde. Na het afvuren van projectielen door terroristen van de Islamitische Jihad was het wachten op een Israëlische reactie. Die kwam, in de vorm van een aantal luchtaanvallen waarbij tien Palestijnen om het leven kwamen.

De geweldsuitbarsting was de hevigste in maanden. Nadat Israël en Hamas eind 2008 en begin 2009 een korte maar hevige oorlog uitvochten, kwam het slechts incidenteel tot confrontaties. Daarbij ging het doorgaans niet om beschietingen door Hamas zelf, maar door Palestijnse splintergroeperingen. De Israëlische regering houdt Hamas overigens wel verantwoordelijk voor elke daad van agressie, aangezien de radicale beweging in de Gazastrook de scepter zwaait en als zodanig de openbare orde in het gebied dient te handhaven.

Hoewel Hamas niet elke schutter in de gaten kan houden, gaat men er in het algemeen wel van uit dat grootschaliger acties zoals die van afgelopen weekeinde op zijn minst het fiat van Hamas hebben.

Dat zou in dit geval extra opmerkelijk zijn. Twee weken geleden liet Hamas de ontvoerde Israëlische militair Gilad Shalit vrij. Israël liet op zijn beurt een kleine 500 Palestijnse gevangenen gaan. De komende weken herkrijgen nog eens ruim 500 gedetineerden hun vrijheid. In Israëlische media werd vanmorgen dan ook al aan alle kanten gespeculeerd dat het afwikkelen van het laatste deel van deze deal door het oplaaiende geweld wel eens in gevaar zou kunnen komen.

Daar zal Hamas het ongetwijfeld niet op aan laten komen. De beweging, die sinds 2007 in de Gazastrook heer en meester is, kampt al langer met een dalende populariteit onder de Palestijnse bevolking. De autoritaire handhaving van de shariawetgeving en het gebrek aan economische vooruitgang in het gebied hebben Hamas niet bepaald geliefd gemaakt.

Door de recente overeenkomst met Israël over de gevangenenruil steeg de waardering voor Hamas plotseling met sprongen. De vrijgelaten Palestijnen werden in de Gazastrook als ware helden onthaald. Het zou funest voor Hamas zijn als ze die opleving in populariteit door een gewapend conflict met Israël weer teniet zou doen.

Anderzijds houdt Israël wel degelijk rekening met een hernieuwde confrontatie met Hamas. De Israëlische minister van Defensie, Barak, waarschuwde zondag dat de leiders van Hamas en de Islamitische Jihad „onze capaciteit niet op de proef moeten stellen.”

De Israëlische premier Netanyahu uitte zich tijdens een speciale kabinetszitting zondag in sterkere bewoordingen, in een reactie op de geweldsuitbarsting. Het Israëlische defensiebeleid is volgens hem op twee principes gebaseerd: „Doden of gedood worden. En: hij die jou pijn doet, zal de bloedige gevolgen ondervinden.”

Dat de incidenten van afgelopen weekeinde op korte termijn tot een grootschalige confrontatie tussen Israël en Hamas zullen leiden, valt niet te verwachten. Wel loopt de spanning tussen beide partijen gestaag op, alleen al vanwege het feit dat Hamas zijn wapenarsenaal fors heeft uitgebreid, onder andere met raketten die steden diep in Israël kunnen treffen.

Los daarvan vallen de aanvallen van afgelopen weekeinde niet los te zien van de regionale context in het Midden-Oosten. De Islamitische Jihad wordt voornamelijk door Iran gesteund. Teheran voert via Palestijnse en Libanese terreurbewegingen al jaren een oorlog-op-afstand tegen Israël.

Volgende maand publiceert het Internationaal Atoomenergie Agentschap in Wenen een nieuw rapport waarin nog weer eens de zorg wordt uitgesproken over de Iraanse nucleaire ambities, die de Joodse staat met argusogen volgt.

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken uitte dit weekeinde de vrees dat Israël dit rapport zal aangrijpen om op eigen houtje militaire actie tegen Iran te ondernemen. Dat zou niet „per se stroken met de Amerikaanse belangen in de regio”, aldus een woordvoerder.

Tegelijkertijd kondigde Washington aan dat het zijn militaire aanwezigheid in het Midden-Oosten gaat opvoeren. Of dit alles verband met elkaar houdt, zal de komende tijd duidelijk worden.