Vijf eeuwen Oranjehistorie te zien in stal van Het Loo
„Dat de Britse premier Churchill koningin Wilhelmina „de enige man in het kabinet” genoemd zou hebben, is waarschijnlijk een verzinsel.” Voor sprookjes is geen plaats in het nieuwe informatiecentrum van Paleis Het Loo. Feitelijk en evenwichtig wil het zijn. Maar uit de afbeeldingen laat de sprookjesachtige sfeer zich niet wegpoetsen.
Fraaie groene hekken met vergulde knoppen scheiden de paardenboxen in de Koninklijke Stallen bij het Apeldoornse paleis. In vier ervan staat een langgerekt scherm opgesteld waarop een thema uit de majesteitelijke historie wordt gepresenteerd: het ontstaan van het stadhouderschap en de monarchie, de levens van de Oranjes, hun betrokkenheid bij de maatschappij en het vorstelijk vertoon. Leuke extra’s zijn de Oranjestamboom en de kaart met alle Oranjepaleizen.
Paradepaardje van de nieuwe expositie ”Nederland & Oranje, vijf eeuwen samen” is de tijdlijn in het middenpad. Erboven hangen twee ‘kroonluchters’ vol afbeeldingen van oude documenten.
Foto’s, filmpjes, tekst en quizzen geven een kijkje in het leven van de Oranjevorsten en hun voorvaderen. Wie alle teksten en beelden goed wil bekijken, kan er uren voor uittrekken. Een bezoekster duwt verwoed op het blauwe glas: de aanraakschermen vragen precisie. De toelichting bij de beelden is nauwelijks te horen, want buiten ontlaadt zich een onweersbui; de slagen galmen door de stalruimte.
Voor elke stadhouder en koning(in) zijn er schermen die toegang bieden tot beelden en korte teksten. Hun karakter en hun belangrijkste daden worden in enkele regels weergegeven. Hoe beknopt kun je zijn en iemand toch recht doen? Het moet voor de ontwerpers een worsteling zijn geweest.
Ook bij de onderwerpen is er geselecteerd. Zo viel de belangrijke rol van prins Maurits bij de godsdiensttwisten die het land tijdens het Twaalfjarig Bestand beroerden, buiten de boot. Over Johan Willem Friso wordt vermeld dat hij bij Moerdijk verdronk. Dat gebeurde echter bijna aan de overkant van het Hollands Diep, bij Strijensas.
Een enkele bezoeker verwoordt zijn indruk van de tentoonstelling hardop. Bij een afbeelding van Jan van Nassau: „Zo, wat een bolle toet!”
Op een kaart van het Koninkrijk Holland uit 1806 is goed te zien hoeveel kustafslag er sindsdien is geweest. Limburg en Zeeuws-Vlaanderen behoorden niet tot het gebied dat Lodewijk Napoleon bestuurde; Oost-Friesland –nu Duits– juist weer wel. Het Koninkrijk der Nederlanden ten tijde van Willem I zag er weer anders uit: hij bestuurde België en Luxemburg ook, maar reepjes land aan de oostgrens van Limburg, Gelderland en Overijssel hoorden toen nog niet bij ons land.
Bij binnenkomst staan bezoekers oog in oog met de recentste foto’s van het koningshuis, met als motto: de geschiedenis wordt geschreven waar je bij staat. In het digitale fotoalbum kan teruggebladerd worden naar andere foto’s van de achterliggende twee jaar. Wie een maand aantikt, krijgt overigens niet die maand, maar de volgende te zien.
Vanaf 1 januari kunnen scholen in de Koninklijke Stallen terecht; de lesprogramma’s zijn nog in de maak. Ze krijgen een spannende ”Oranjebattle” als eindspel. Zo zou een nationalistische prins het niet genoemd hebben.
Oranje Boven
Tot 8 januari is in Paleis Het Loo de tentoonstelling ”Oranje Boven!” te bezichtigen. Vele honderden souvenirs worden getoond die herinneren aan gebeurtenissen rond het Huis van Oranje. Een geboorte, huwelijk, overlijden of inhuldiging was aanleiding tot vervaardiging van herinneringsvoorwerpen.
Doorgaans ging het om niet al te kostbare producten die met de hand konden worden gemaakt, zoals tabakspijpen of borden van aardewerk, beschilderd met oranjeappeltjes, een portret en een jaartal. Toen in de 19e eeuw de industriële massaproductie opkwam, konden de Oranje-souvenirs elke gewenste vorm aannemen: van bekers, glazen, parfumflesjes en horloges tot zakdoeken, sigarenbandjes, bierviltjes en t-shirts.
De verzameling bestaat vooral uit souvenirs die de Geschiedkundige Vereniging Oranje-Nassau samenbracht en aan Het Loo in langdurig bruikleen afstond. Veel voorwerpen komen uit het Oranje Museum te ’s-Gravendeel.
Het vermoedelijk oudste stuk in de tentoonstelling is een kruik met het wapen van stadhouder prins Maurits uit circa 1600, het jongst zijn souvenirs die na de geboorte van de drie dochters van prins Willem-Alexander en prinses Máxima zijn gemaakt.
Een van de souvenirs is een 18 meter lange merklap die werd geborduurd ter ere van de 80e verjaardag van koningin Juliana (1989). De lap werd samengesteld uit 206 kleine lapjes die waren ingezonden na een oproep in damesblad Libelle. Paleis Het Loo is nu op zoek naar vrouwen die hebben meegewerkt aan deze lap, om hun herinneringen vast te leggen.
