Dat schrijft het jaarrapport over 2003 van de VN-ontwikkelingsorganisatie UNDP dat dinsdag in Dublin is gepresenteerd. De ontwikkelingsindex HDI, die jaarlijks de ruggengraat van het rapport vormt, stelt hier vier landen tegenover die in de jaren tachtig een terugval hadden die tien jaar duurde.

De ontwikkelingsindex rangschikt 175 landen naar sociale en economische ontwikkeling gemeten naar de situatie in 2001. De index is ontwikkeld in 1990 en gaat uit van levensverwachting, onderwijspeil en inkomen.

Behalve de 21 landen die daalden op de totale index waren er 54 die in de jaren negentig hun gemiddelde inkomen zagen dalen. De meeste landen die in het jaar 2000 armer waren dan in 1990 liggen in het zuiden van Afrika.

„Terugval op de index is hoogst ongebruikelijk, omdat deze indicatoren in het algemeen de neiging hebben op te klimmen”, zegt UNDP-topman Mark Malloch Brown. „Het feit dat in de jaren negentig 21 landen een daling hebben ervaren -en in sommige gevallen was het een grote val- geeft aan dat actie dringend geboden is op het gebied van gezondheid, onderwijs en inkomens in deze landen.”

Al enkele jaren is Noorwegen het hoogste land op de index, terwijl eerder Canada aan de top stond. De levensverwachting in Noorwegen is 78,8 jaar. In Japan ligt die op 81,3 jaar, maar daar liggen inkomens en onderwijspeil veel lager, waardoor Japan op de negende plaats komt.

Nederland staat met een levensverwachting van 78,2 jaar, een bruto nationaal product van 27.190 dollar per inwoner en de hoogste gemiddelde scholing op de vijfde plaats in de index. De meeste EU-landen staan bij de eerste 25.

Sierra Leone staat onveranderd onderaan op plaats 175. De levensverwachting in dit West-Afrikaanse land is 34,5 jaar (tegenover het wereldwijd gemiddelde van 66,7 jaar). Slechts 36 procent van de volwassen bevolking kan lezen en het bruto nationaal product is 470 dollar per inwoner (tegenover het gemiddelde wereldwijd van 7.376 dollar).

Van alle 34 landen die laag scoren op de index, liggen er dertig in Afrika ten zuiden van de Sahara.

De UNDP voorspelt verder dat de millenniumontwikkelingsdoelen (MDG) niet zullen worden gehaald in 2015. Alle VN-landen kwamen in september 2000 overeen om acht concrete ontwikkelingsdoelen na te streven. De VN-organisatie vermoedt echter dat het eerste van deze millenniumdoelen (het met 50 procent terugdringen van het aantal mensen dat van minder dan 1 dollar per dag moet rondkomen) wél voor 2015 wordt gehaald. De andere doelstellingen zijn alleen haalbaar als arme landen op brede schaal hervormingen doorvoeren en als rijke landen zorgen voor betere handelsvoorwaarden.

Volgens hoofdauteur Sakiko Fukuda-Parr van het rapport is er „niets onvermijdelijks” aan armoede. „De geschiedenis laat zien wat mogelijk is. In de laatste drie decennia is de levensverwachting in arme landen met acht jaar toegenomen en analfabetisme is met de helft teruggebracht”, aldus Fukuda-Parr.