Het hoofdredactioneel commentaar van deze krant ging onlangs over film (RD 7-10). Hoewel expliciet werd geadviseerd om de film te blijven mijden, werd gesteld dat een dergelijke opstelling niet voldoende is. De commentator pleitte ook voor een diepgaande bezinning. Hij schreef dat velen de film afwijzen zonder goed na te denken over de argumentatie.

Het is een feit dat zeer veel jongeren in de gereformeerde gezindte zonder enig kader films kijken, zo blijkt uit verschillende onderzoeken van de afgelopen jaren. De oproep om verdere doordenking en bezinning verdient daarom alle steun.

Als docent filmbeschouwing en filmcriticus voor de christelijke filmwebsite blikoponeindig.nl houd ik me dagelijks bezig met deze materie. Met grote regelmaat spreek ik met jongeren en ouderen over dit onderwerp. Beide groepen hebben veel vragen over wat niet te kijken, of wat juist wél. Bij hen leeft dus hoe dan ook het besef dat er in het filmaanbod van vandaag de dag films zitten die de moeite waard zijn.

Beoordelen

Omdat films in christelijke kringen te vaak enkel als plat vermaak zijn gezien, is goed leren kijken een eerste vereiste om films goed te kunnen beoordelen. Film is een populaire, maar complexe kunstvorm en heeft in de loop der tijd zeer grote ontwikkelingen doorgemaakt. Om tot een goed begrip daarvan te komen, zal zeker de reformatorische wereld daarom eerst moeten leren hoe die filmwereld in elkaar steekt en hoe je eigenlijk naar een film kijkt. Zo is een begrip van je eigen kijk­houding noodzakelijk. Daarnaast ligt het eraan wie de film gemaakt heeft, hoe hij/zij dat gedaan heeft en waarom. Dan komt daar nog bij dat film een eigen taal spreekt en elk genre daarbinnen zijn eigen dialect heeft.

Het vanuit een christelijke visie leren bekijken en beoordelen van film is dan ook niet eenvoudig 
in lijstjes van do’s-and-don’ts te vangen. Recensies en artikelen 
op blikoponeindig.nl bieden hiervoor een eerste aanzet, maar de vraag naar hulp hierbij is groot. Daarom bieden de Christelijke 
Hogeschool Ede in november en mei ook filmbeschouwings­cursussen (che.nl/filmbeschouwing) aan. Deze cursussen zijn specifiek gericht op opvoeders, zoals docenten en catecheten, en leert hun films beter te begrijpen.

Het is een gemiste kans als we als christenen het medium film blijvend negeren. In het genoemde hoofdredactioneel commentaar viel een soortgelijke conclusie te lezen: „Bovendien is duidelijk dat mensen die geen weet hebben van hetgeen op het doek wordt gebracht, een beperkter zicht hebben op de ontwikkelingen op het terrein van de cultuur. Voor opinieleiders en docenten kan het dus nuttig zijn daarvan kennis te nemen om de cultuur beter te doorschouwen.”

Via films vertellen mensen verhalen aan elkaar. Die verhalen gaan over God, de wereld en de mensen die daarin leven. De tijd waarin mondelinge verhalen en het gedrukte woord daarvoor het meest gebruikt werden, ligt echt achter ons. Om de wereld om ons heen te begrijpen, is aandacht voor film dus zeker geen nodeloos tijdverdrijf.

Grote afwezige

In ”Reel Spirituality”, een boek over film en theologie, verhaalt de Amerikaanse theoloog Robert Johnston van een screening van een nog niet uitgebrachte bioscoopfilm waarbij de regisseur met betrekking tot technische aspecten een reactie wilde van een honderdkoppig publiek.

Het publiek, van wie maar één persoon naar de kerk ging, heeft naar aanleiding van de film meer dan een uur gepraat over theologische zaken zoals God, geloof en wonderen. Conclusie: er is in de wereld, via films een serieus gesprek gaande over God, met één grote afwezige: de kerk.

Dat de kerk niet deelneemt aan dit gesprek is daarom meer dan jammer. Maar wil de kerk als gesprekspartner serieus genomen worden, dan zal er heel wat moeten veranderen. Allereerst moet, zoals ik betoogd heb, film serieus genomen worden als kunstvorm en zal er geluisterd moeten worden naar wat deze te zeggen heeft. Als toekomstige deelnemer in zo’n gesprek zal er dan ook goed na­gedacht moeten worden over wat de kerk hier dan in te zeggen heeft. Die bezinning hierop kan enkel tot stand komen wanneer daar gezamenlijk over wordt nagedacht. De film­beschouwingscursussen van de CHE bieden hiervoor een uit­gelezen mogelijkheid.

De auteur is filmcriticus voor de christelijke filmwebsite blikoponeindig.nl en docent filmbeschouwing aan de Christelijke Hogeschool Ede. Hij werd in januari 2011 genomineerd voor een filmeducatieprijs.