Adolf Hitler bijvoorbeeld, de wrede dictator van nazi-Duitsland die miljoenen Joden, zigeuners, homo’s en anderen liet vermoorden. In 1939 was hij in de race voor de Nobelprijs voor de vrede. Dat jaar brak de Tweede Wereldoorlog uit.

Hitler was voorgedragen door de Zweedse politicus Erik Brandt. Die wilde met de bizarre nominatie vooral een statement maken. Hij vond de kandidatuur van de Britse premier Neville Chamberlain ongepast. Die wilde namelijk niet optreden tegen nazi-Duitsland, maar offerde het Tsjechoslowaakse Sudetenland op in een wanhopige en vergeefse poging oorlog te voorkomen.

De houding van Brandt wordt duidelijk in zijn brief aan het Nobelcomité. „Als de oorloghitsers zich inhouden, zal Hitler binnenkort vrede brengen over heel Europa en misschien over de hele wereld”, schreef hij cynisch. Na enkele dagen ophef trok Brandt de nominatie in. De Nobelprijs voor de vrede werd dat jaar niet toegekend.

Andere verliezers waren de Italiaanse fascistenleider Benito Mussolini en Sovjetdictator Jozef Stalin, maar ook de meest vreedzame politicus van de 20e eeuw, de Indiase onafhankelijkheidsstrijder Mahatma Gandhi. Hij was genomineerd voor de vredesprijs in 1937, 1938, 1939, 1947 en 1948, het jaar waarin hij werd vermoord.

De jury overwoog Gandhi postuum de Nobelprijs voor de vrede toe te kennen, maar besloot dat jaar geen winnaar aan te wijzen. Volgens de juryleden was er „geen geschikte levende kandidaat.” Dat Gandhi nooit een Nobelprijs heeft gekregen, was de grootste misser uit de geschiedenis van de prijzen, erkende juryvoorzitter Geir Lundestad in 2006.

Het jaarlijkse circus rond de Nobelprijzen gaat weer van start. Vanaf maandag wordt bekend wie dit jaar de Nobelprijzen voor vrede, literatuur, economie, geneeskunde, scheikunde en natuurkunde krijgen. De winnaars ontvangen in december een medaille en een bedrag van ruim 
1 miljoen euro.

Dit jaar heeft de jury van de Nobelprijs voor de vrede een recordaantal van 241 nominaties ontvangen. Onder de kandidaten zijn onthullingsite WikiLeaks, mensenrechtenactivisten uit Rusland en Afghanistan, de Duitse oud-bondskanselier Helmut Kohl en de Europese Unie.

Nederland heeft in de afgelopen 110 jaar veertien Nobelprijzen gewonnen. De enige categorie waarin Nederland ontbreekt is literatuur. Toch zijn enkele grote Nederlandse schrijvers en dichters daarvoor in de race geweest, blijkt uit de Nobelarchieven. Zo is Willem Kloos vijf keer voorgedragen. Ook J. C. Bloem, Frederik van Eeden, Henriette Roland Holst en Simon Vestdijk waren volgens de jury niet goed genoeg.

De vredesprijs deed vorig jaar veel stof opwaaien. Het Nobelcomité koos voor de gevangen Chinese activist Liu Xiaobo. Peking beschouwt Liu als een crimineel en reageerde furieus.