Een groot deel van de ondervraagde jongeren kan niet uit de voeten met de vorm van geloofsbeleving in hun gemeente. Zelfs jongerenwerkers en jeugdambtsdragers hebben geen antwoord op hun vragen en problemen. „Gezien de uit het onderzoek blijkende behoefte aan relaties en verbondenheid was ik daarover in eerste instantie verbaasd”, reageert directeur Laurens Kroon van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG). „Maar ik kan me er iets bij voorstellen als ik denk aan gemeenten die een jeugdwerker aanstellen als een geïsoleerde maatregel en denken dat ze daarmee de zorg voor jongeren gestalte hebben ge­geven. Ik zie meer in gezamenlijke doordenking en afstemming van wat de houding in de gemeente tegenover jongeren moet zijn en hoe die in de praktijk gestalte krijgt. Dan is de zorg voor alle jongeren ingebed in het totaal van de gemeente. Het gaat erom dat gemeenteleden vanuit het hart relaties aangaan en zo de inhoud van het Woord van God overdragen.”

Een goede relatie met jongeren hebben is niet genoeg, aldus de onderzoekers van de GH. Kroon: „Uiteindelijk zijn jongeren op zoek naar vastheid en geborgenheid, naar leiding. Die kunnen we hun bieden vanuit het Woord van God. De Heere houdt jongeren vast, niet ik.” Wat niet wegneemt dat een vertaalslag nodig is. „Als we niet in staat zijn de waarde van de Bijbelse boodschap duidelijk te maken voor het persoonlijke leven anno 2011 –en dat valt niet altijd mee– zou je elkaar wel eens kunnen kwijtraken.”

Het is dan ook noodzaak, denkt de jeugdbonddirecteur, dat kerken niet alleen op oude, maar ook op nieuwe vragen antwoorden geven. „Dat we bereid zijn ons kwetsbaar op te stellen, naast jongeren gaan zitten en samen de zoektocht aangaan. Jongeren merken of wat je zegt door Gods genade een doorleefde werkelijkheid is of niet. Het probleem zou daarom wel eens meer bij de opvoeders kunnen liggen, in plaats van bij de jongeren.”

Naast jongeren gaan zitten; dat is ook wat Steven Middelkoop van de Hersteld Hervormde Jongeren­organisatie (HHJO) voorstaat. „Als zondaar, welteverstaan, niet als iemand die vertelt hoe het is en hoe het moet.” Ook in de underdogpositie, waarbij de jeugdwerker zich dienstbaar opstelt om alles voor de jongere leuk en gezellig te maken, ziet hij niets.

De jeugdwerkadviseur pleit ervoor om de groep potentiële kerkverlaters, „net als Jezus deed”, op te zoeken in hun eigen situatie. Zorgen heeft hij over de vele jongeren die „jong de Heere zoeken, een persoonlijke ontwikkeling doormaken en gaan zwerven omdat ze in hun eigen gemeente weinig herkennen van hun geloofsbeleving. De bevinding die ze uiteindelijk zoeken, denken ze te vinden in evangelische kringen. En wij zijn hen kwijt. Deze jongeren hebben een herder nodig. Ik zou graag zien dat gemeenten elke jongere koppelen aan een leidinggevende, zodat er een lijntje blijft.”

Casper van Dorp van de Hervormd Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) herkent in de uitkomsten van het GH-onderzoek dat relaties in de kerk „niet leeg moeten zijn, maar ergens over moeten gaan: wat geloof is, de Bijbelse waarheden. Ons pleidooi voor de eredienst als zogenoemde intergeneratieve oefenplek –waar er ontmoeting is tussen jong en oud rondom het Woord– onderstreept dit. Het jeugdwerk is geen eilandje.”

Daar hoort bij, aldus Van Dorp, dat de gemeente jongeren die individualistisch zijn en worstelen met geloofsvragen, serieus neemt. „Verdiep je ook in hun leef­wereld”, raadt hij aan. „Tegelijk geldt: overdrijf dat niet. Jongeren hebben vooral behoefte aan authenticiteit.”