Geefwet valt mee én tegen
Op 15 september zijn de belastingplannen van het kabinet van VVD en CDA voor 2012 bekend geworden. Een van de plannen van de regeringsploeg is de zogenoemde geefwet.
De achtergrond van deze wet is dat de overheid kleiner moet worden en goede doelen en culturele instellingen dus minder subsidie zullen krijgen. Daarvoor in de plaats moet de particuliere vrijgevigheid gestimuleerd worden via fiscale maatregelen en komen er nadere maatregelen om eigen initiatief te steunen via belastingmaatregelen.
De hoofdlijn van deze geefwet is dat giften aan culturele instellingen worden gestimu-leerd met een extra aftrek in de inkomstenbelasting van 50 procent.
Wat betekent dit voor een donateur?
Een particulier die 2000 euro aan een culturele instelling geeft, mag vanaf 2012 geen 2000 maar 3000 euro in aanmerking nemen voor toepassing van de giftenaftrek. De drempel (1 procent) en het plafond van de giftenaftrek (10 procent) van het inkomen blijven bestaan, maar het plafond wordt verhoogd naar rato van de giften aan culturele instellingen. Dit leidt ertoe dat de extra giftenaftrek niet belemmerd wordt door het plafond. De maatregel geldt volgens het wetsvoorstel voor vijf jaar en moet nog worden goedgekeurd door de Europese Commissie.
Wat is de eerste reactie op de maatregel vanuit de fiscale praktijk?
Het kabinet omschrijft cultuur als hoogwaardig cultuuraanbod dat voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk is. Discussie zou er met name kunnen ontstaan over het begrip hoogwaardig.
De een vindt César Franck hoogwaardige cultuur, terwijl de ander grote waardering heeft voor de orgelmuziek van Feike Asma. En wat te denken van bijvoorbeeld de Volendamse volksmuziek?
Commerciële activiteiten staan de fiscale status als goed doel niet in de weg.
Wat betekent dat voor de goede doelen en kerken?
Goede doelen, kerken en diaconieën die zich bezighouden met productverkoop of horeca- activiteiten ten bate van het goede doel hoeven niet bang te zijn hun fiscale status van goed doel te verliezen.
Wat is de eerste reactie op de maatregel vanuit de fiscale praktijk?
Deze maatregel is niets nieuws. Deze toezegging stamt immers al uit 2009. Al in de jaren tachtig betoogde advocaat-generaal Moltmaker in een gezaghebbend advies aan de Hoge Raad dat goede doelen commerciële activiteiten mogen hebben. In de praktijk legt de Belastingdienst helaas nog altijd allerlei belemmeringen op voor goede doelen om (semi)commercieel bezig te zijn, ook als dit een louter filantropisch oogmerk heeft. Daarom is een stroom van rechtszaken op gang gekomen.
Mede daarom is het opvallend dat de inspecteur vanaf 2012 wellicht meer mogelijkheden krijgt om aparte regels te stellen aan de fiscale goed doel status. De wettekst en bijbehorende toelichting suggereren dat het die kant opgaat, al is dit niet geheel duidelijk. Het parlement moet hier direct ingrijpen en laten bevestigen dat de regels van de inspecteur door de rechter getoetst kunnen worden.
Verder staat centraal in de geefwet dat fiscale faciliteiten voor goede doelen en andere stichtingen, verenigingen en kerken in de winstbelasting fors worden gewijzigd.
Wat betekent dat voor stichtingen, verenigingen en kerken?
Een stichting, vereniging of kerkgenootschap mag volgens het wetsvoorstel vanaf 2012 jaarlijks 15.000 euro aan winst behalen, zonder belastingheffing over die winst. Nu is die grens nog 7500 euro. De giftenaftrek voor bedrijven wordt verruimd tot maximaal 50 procent van de winst. Verder kunnen alleen culturele instellingen onder voorwaarden nog een volledige belastingvermindering krijgen voor winsten behaald met productverkoop boven de 15.000 euro. Voor (andere) goede doelen en kerken geldt deze vrijstelling vanaf 2012 alleen nog maar bij acties door vrijwilligers of verkoop van tweedehands goederen ten bate van het goede doel.
Wat is de eerste reactie op de maatregel vanuit de fiscale praktijk?
Het pakket aan wetswijzigingen leidt op het eerste gezicht tot extra belastingheffing bij goede doelen en kerken die op wat grotere schaal ondernemingswinsten behalen ten bate van het goede doel. Culturele instellingen –met bijvoorbeeld een museumwinkel– worden in het wetsvoorstel gecompenseerd, maar al met al wordt ondernemerschap niet echt gestimuleerd in vergelijking met de huidige regelgeving.
Ook de giftenaftrek voor vrijwilligers die afzien van een vergoeding wordt verduidelijkt en verruimd in de nieuwe geefwet.
Wat betekent dit voor de vrijwilligers?
Vrijwilligers kunnen alleen vrijwilligersvergoedingen in aftrek brengen indien zij écht recht hebben op een vrijwilligersvergoeding van een goed doel en zij daarvan afzien. Of als er sprake is van daadwerkelijk gemaakte kosten voor het goede doel, waar zij naar maatschappelijke opvattingen recht op hebben.
Wat is de eerste reactie op de maatregel vanuit de fiscale praktijk?
De giftenaftrek ter zake van niet-geclaimde kostenvergoedingen wordt versoepeld, en dat is uiteraard positief voor vrijwilligers.
Wat is het algemene beeld?
Het beeld is uitermate positief voor het niet doorgaan van de meldingsplicht voor de giftenaftrek. Ook de extra giftenaftrek voor cultuur en de versoepelingen voor vrijwilligers zijn aan te merken als positief.
Minder positief zijn onder meer de elkaar tegenwerkende maatregelen om ondernemerschap te bevorderen. Verder wordt het stimuleren van particuliere vrijgevigheid in het algemeen niet concreet gemaakt. Het kabinet moet dus kleur bekennen: zijn extra fiscale stimulansen voor goede doelen nog gewenst, of is hier bij nader inzien geen budgettaire ruimte (meer) voor?
De auteur is werkzaam bij de belastingadviespraktijk van PwC. Reageren aan scribent? fiscaliteiten@refdag.nl
