Op een zekere maandagmorgen wordt al het personeel bij elkaar geroepen in de kantine. De werkgever van Joop deelt mee dat er te weinig opdrachten zijn binnengekomen om het bedrijf op deze wijze voort te zetten. Er moeten maatregelen worden genomen om het bedrijf winstgevend te houden. En het zijn ingrijpende maatregelen, er gaan ontslagen vallen.

De boodschap komt hard aan bij Joop en zijn collega’s. Meteen komen er ook vragen boven: Wie worden er ontslagen, mag de werkgever willekeurig mensen aanwijzen, wat kan ik doen, wat moet ik doen, waar moet ik op letten?

Afspiegelingsbeginsel

Wanneer een bedrijf gaat reorganiseren en er als gevolg daarvan banen verloren gaan, moet er een bepaalde volgorde worden gehanteerd. De werkgever stelt eerst vast hoe de organisatie er na de ontslagronde uit gaat zien. Welke functies komen te vervallen en waar kan worden ingekrompen?

Vervolgens wordt per functie bepaald welke medewerker wordt ontslagen. Het zogenoemde afspiegelingsbeginsel moet worden gevolgd. Dit houdt samengevat in dat per leeftijdscategorie de werknemer met het kortste dienstverband wordt ontslagen. De werkgever kan dus niet willekeurig mensen ontslaan, maar is gebonden aan richtlijnen.

Nadat Joop heeft gehoord dat er een reorganisatie plaatsvindt, licht hij direct zijn vakorganisatie in. Wanneer er minimaal twintig mensen worden ontslagen, moet er een sociaal plan worden opgesteld. In het sociaal plan worden afspraken gemaakt om de gevolgen van de reorganisatie op te vangen. Stel dat werknemers aan de slag kunnen in een andere functie, welke functie is dan passend? Van een tekenaar kun je bijvoorbeeld niet verwachten dat hij als monteur aan de slag gaat. Deze functie verschilt qua inhoud te sterk van de functie tekenaar.

Daarnaast kan in een sociaal plan worden vastgelegd dat de ontslagen medewerkers een financiële vergoeding ontvangen. Bijvoorbeeld een eenmalige ontslagvergoeding of een aanvulling op de WW-uitkering. Overigens is het voor een werkgever niet verplicht een ontslagvergoeding mee te geven bij ontslag. Mogelijk gaat het financieel zo slecht met een bedrijf dat er financieel geen ruimte is. Er is dus geen sprake van een recht op een ontslagvergoeding.

Belangenbehartiging

Ook Joop behoort helaas tot de werknemers die worden ontslagen. Hij krijgt de ontslagaanvraag die zijn werkgever bij het UWV heeft ingediend thuisgestuurd. Joop kan verweer voeren tegen zijn ontslag. Hij stuurt deze stukken meteen door naar zijn belangenbehartiger. Deze toetst of het afspiegelingsbeginsel correct is toegepast en maakt zo nodig bezwaar. Uiteindelijk beslist de ontslagcommissie van het UWV of de ontslagvergunning mag worden verleend.

Nadat de ontslagvergunning is verleend, kan de werkgever van Joop de arbeidsovereenkomst opzeggen. Wel moet hij rekening houden met de opzegtermijn. Voor Joop is het van belang dat hij zich inschrijft bij het UWV WERKbedrijf en een WW-uitkering aanvraagt. Na een turbulente periode breekt voor Joop de tijd aan om het ontslag emotioneel te verwerken en zich te richten op het zoeken van een nieuwe baan.

De auteur is werkzaam bij de RMU als juridisch medewerker individuele belangenbehartiging.