Ds. W. Beekman, predikant in de Friese dorpen Molkwerum en Warns en oud-voorzitter van de hervormde synode, deed in het kader van zijn studieverlof een literatuurstudie naar de mogelijkheden en beperkingen van kleine kerkelijke gemeenten in dorpsgemeenschappen.

Volgens ds. Beekman is het dieptepunt van de dorpskerk voorbij. De laatste rapporten van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) geven aan dat ongeveer een derde van de Nederlandse bevolking lid zal blijven van een kerk en ruim een tiende deel een trouwe kerkganger zal blijven. Op het platteland zullen die percentages iets hoger liggen. „Bij ons in Molkwerum wonen minder dan 400 mensen. Er zitten gemiddeld meer dan veertig mensen in de kerk. Wij zitten dus nog boven de norm van het SCP.”

Het is goed om te beseffen dat de plaatselijke duivenfokvereniging, de tafeltennisclub en watersportvereniging net zo goed de gevolgen van de individualisering merken, zegt ds. Beekman. „Als voorzitter van een schoolvereniging en de plaatselijke sportvereniging viel het mij op dat de opkomst bij onze ledenvergaderingen minstens zo laag was als die bij kerkelijke gemeenteavonden.”

Ds. Beekman vindt dat men niet te veel moet zwartkijken. „We hoeven echt niet benauwd te zijn. Dan wordt het maar een wat kleiner groepje. Dat is altijd zo geweest, in alle eeuwen van het christendom. De kerk ging door en hield niet op.”

Tegelijkertijd ziet de predikant wel dat de dorpskerk over haar hoogtepunt heen is. „In het dorp draait het niet allemaal meer om de kerk. De kerk vormt een deel van de bredere dorpsgemeenschap.”

Schaalvergroting is echter niet de oplossing, meent ds. Beekman. „In de jaren negentig moesten dorpen samen werken, er werd gesproken over streekgemeentes. Dat was dé toekomst. Ik geloof echter niet in grote regionale kerkelijke verbanden op het platteland. De kerk wordt dan een regionale instelling die voor vele dorpelingen ver van hun bed staat. Daardoor dreigt de kerkelijke betrokkenheid te verdampen.”

Een dorpskerk hoort bij een dorp, vindt ds. Beekman. „Een dorp heeft een eigen kleur en dat is dan ook de kleur van de kerkelijke gemeente. Dorpstrots en dorpsplicht maken deel uit van het kerkelijk leven.”

De predikant pleit voor een kleine organisatie van de dorpskerk. „Kies in plaats van kerkelijke raden, commissies en werkgroepen voor een netwerk van informele groepen met een dienende functie. ”

Zolang het kan is het goed om kerkdiensten in het eigen dorp te blijven houden, meent ds. Beekman. „Eventueel als huisgemeente. Zodat voor iedere inwoner God zichtbaar blijft in het eigen dorp. Zelfs de huidige kerkorde biedt al de mogelijkheid voor het stichten van huisgemeenten, maar velen weten dat niet.”

De studie ”Leve de dorpskerk” is te downloaden op molkwerum.nl.