Het soms aangrijpende verhaal achter de illegale immigratie in Europa ligt verborgen op de gemeentelijke begraafplaats van Lampedusa, een klein Italiaans eiland in de Middellandse Zee. Daar staan vijftien kruisen geplant op evenveel aarden tomben. Elk kruis staat voor een illegaal die de overtocht niet heelhuids heeft overleefd. Hun lichamen zijn door plaatselijke vissers uit de zee gevist.

De afgelopen tien dagen zijn ten minste twee schepen vergaan (een bij Sicilië en een bij Tunesië), waarbij ruim 250 immigranten afkomstig uit Afrika en Azië verdronken. Eerder dit jaar verging een ander schip. Op de kruisen staan geen namen, maar nummers. De recentste kruisen dragen de getallen 1.03 en 2.03. Waarschijnlijk zijn die lichamen begin maart dit jaar opgevist.

De meeste bootvluchtelingen zijn moslim. Maar omdat de identiteit van de lichamen niet was vast te stellen en niemand ze opeiste, zijn deze onfortuinlijken in de gemeentelijke dus -in Italië- rooms-katholieke begraafplaats terechtgekomen. De pastoor van de plaatselijke kerk zegt dat het kruis niemand kwaad doet.

De laatste drie weken zijn ongeveer 2500 vluchtelingen in veelal wankele boten die op een botenkerkhof thuishoren op Lampedusa aangeland. In de haven liggen nu zo’n tien van zulke schuiten ’afgemeerd’, de meeste boten half onder water. De boten hebben dan eindelijk hun kerkhof gevonden. Lampedusa ligt op minder dan 200 kilometer afstand van de Tunesische en Libische kust. Dit is het stukje Europa dat het dichtst bij dit deel van Noord-Afrika ligt. De illegalen die heelhuids de oversteek hebben gemaakt en door de Italiaanse autoriteiten daar op zee zijn opgepikt, worden in het provisorisch opvangcentrum van Lampedusa ondergebracht.

Het centrum ligt pal naast het vliegveld, en van daaruit worden de illegalen na zo’n drie dagen overgevlogen naar het vasteland van Italië. Daar liggen grote opvangcentra en daar vragen de meeste vluchtelingen politiek asiel aan. Het merendeel van hen verdwijnt uiteindelijk met, of als ze het centrum ontvluchten, zonder asielbewijs naar Noord-Europa.

Het is onmogelijk de vluchtelingen in het Lampedusaanse opvangcentrum te spreken, want het centrum wordt streng bewaakt door de carabinieri, een paramilitaire politiemacht. Tralies voor de ramen en rollen prikkeldraad schermen hen van de buitenwereld af.

Wie bij het toegangshek geraakt, moet zijn identiteitsbewijs tonen. Een jonge officier neemt nauwkeurig de gegevens op. De directeur van het centrum wil echter wel praten, maar dat dient te gebeuren in een bar in het kleine centrum van het hoofdstadje van Lampedusa met dezelfde naam. „Alle immigranten over wie onze staf van 25 personen zich tot dusverre heeft ontfermd, zijn gezond. Een Somalische vrouw die in verwachting was, werd direct naar een ziekenhuis in Palermo gebracht”, zegt Claudio Scalia (36). Wel is het een probleem om alle mensen een bed te geven. „We beschikken over 190 bedden, maar soms hebben we wel 300 of 400 gasten.”

Donderdag waren er in totaal 176 mensen. Dat is te danken aan het feit dat de laatste drie dagen geen bootvluchtelingen op Lampedusa zijn geland. „Maar elk moment kunnen er nieuwe schepen aankomen”, zegt Scalia. Wie zijn oor echter op het eiland te luister legt, begrijpt dat er een reden is voor deze windstilte. Ze zeggen op Lampedusa dat de regering-Berlusconi geen nieuws meer wil horen over nieuwe landingen omdat de coalitie onder sterke druk staat. Een coalitiepartner dreigde eerder deze week uit de regering te stappen omdat ze vond dat de regering te slap optreedt.

Ofwel de patrouille is sterk verscherpt ofwel bootvluchtelingen die in Italiaanse wateren worden onderschept worden buiten bereik van de camera’s gehouden. De douane, die de afgelopen dagen gul was met het aan boord nemen van journalisten, weigerde donderdag passagiers die journalist zijn. Donderdag maakte premier Silvio Berlusconi in het parlement bekend dat Italië militairen naar Libië wil sturen om de illegale immigratie te doen stoppen. Berlusconi liet zijn tanden zien, maar weet ook wel dat volgens de internationale rechtsorde Italiaanse militairen niet in Libische wateren aan de slag kunnen. Bovendien geldt er een internationale boycot van Libië.

In Lampedusa zijn de immigranten niet graag gezien. Een inwoner zegt dat zíj Tunesiërs zijn. „Voor de immigranten wordt goed gezorgd, en ons gewone Italianen laten ze in de kou staan”, verklaart hij. Hij zegt dat laatst een 40-jarige zieke eilandbewoner stierf omdat de traumahelikopter van het plaatselijke ziekenhuis niet op het eiland stond, maar in de weer was met reddingswerk op de Middellandse Zee.

Claudio Scalia vindt dat onzin. De opmerking van een hotelondernemer die toeristen hun geld wil teruggeven zodra ze een illegaal op het strand aantreffen, vindt hij buiten alle perken. „Alsof immigranten wilde beesten zijn”, zegt hij verontwaardigd. Ook de barman van bar Isola delle Rose (Rozeneiland) kan zich niet vinden in geklaag van zijn landgenoten. Hij bezorgt elke ochtend gratis verse cornetti, croissants, bij het opvangcentrum.