Het was gisteren Wereldvluchtelingendag. Zouden de vluchtelingen er iets van gemerkt hebben? Waarschijnlijk niet. Als ze de berichten in de westerse pers over vluchtelingenzaken hadden gelezen, zouden ze in ieder geval niet vrolijk zijn geworden.In Duitsland wil de rood-groene regering de immigratie regelen, maar de christen-democraten torpederen ieder voorstel omdat ze slechts in zeer beperkte mate buitenlanders willen toelaten. Met hun meerderheid in de Bondsraad -Eerste Kamer in Nederland- wezen ze gisteren opnieuw een compromisvoorstel van de regering-Schröder van de hand.

In Griekenland praatten de EU-regeringsleiders gistermiddag tijdens hun topontmoeting over het Europese asielbeleid. Op tafel lag een Brits plan om asielzoekers hun aanvraag wel binnen de Europese Unie te laten indienen, maar vervolgens terug te sturen naar een kamp in het deel van de wereld waar zij vandaan komen om daar de behandeling van hun verzoek af te wachten.

De boodschap is duidelijk: in de EU is er geen ruimte meer voor asielzoekers. Hun aantal moet worden teruggebracht. In een tijd waarin de economie in een recessie verkeert en de werkloosheid stijgt, heeft men geen behoefte aan asielzoekers of vluchtelingen.

In Brussel of in Den Haag of in welke Europese hoofdstad ook praat men over het asielzoekers- of vluchtelingenprobleem. Maar als er iemand een probleem heeft, is het de vluchteling zelf. Als er gebieden zijn waar mensen zuchten onder de last van vluchtelingenopvang zijn het in de eerste plaats de landen in Afrika en Azië.

In totaal zijn er 38 miljoen mensen in de wereld op de vlucht. Dat cijfer is een schatting, want iedere dag komen er weer vluchtelingen bij. Bovendien is het een ondoenlijke taak in oorlogsgebieden het aantal vluchtelingen nauwkeurig vast te leggen. Een deel van de 38 miljoen vluchtelingen, zo’n 10 tot 12 miljoen, klopt aan bij andere landen voor onderdak, eten en kleding. De anderen zijn in eigen land op drift geraakt.

Het rijke Westen -ondanks de recessie zijn wij welgesteld- moet bepalen wie mag blijven en wie terug moet. Wie laten we toe en wie niet? Komen de vluchtelingen uit oorlogsgebieden of zijn het economische vluchtelingen? De grens is niet altijd zo makkelijk te trekken.

Het is goed dat de Europese Unie probeert te komen tot een gemeenschappelijke migratiepolitiek ten opzichte van vluchtelingen en gastarbeiders. Tegelijk dient het Westen te beseffen dat de degenen die vluchten -voor fysiek geweld of voor sociale misère- dit uit rationele overwegingen doen. Zij zoeken een veilig heenkomen of zoeken een beter bestaan voor zichzelf of voor hun kinderen. Conflictbeheersing en armoedebestrijding moeten dus voorrang krijgen. Zolang dat niet gebeurt, komen de vluchtelingen koste wat het kost naar het Westen. Zij worden niet ontmoedigd als het Westen de obstakels verhoogt.

Waarschijnlijk zal de Europese Unie de ontheemden toelaten als ze er zelf beter van wordt, maar dat is anno 2003 op Wereldvluchtelingendag niet aan de orde. Naastenliefde en barmhartigheid lijken in het woordenboek van de Europese Unie niet voor te komen.