De overdrachtsbelasting wordt gezien als een straf op verhuizen en daarmee een belemmering voor de doorstroming op de woningmarkt. Door de economische crisis heeft de woningmarkt grote klappen opgelopen. Potentiële kopers hebben moeite om de financiering voor een huis rond te krijgen, en woningbezitters raken door het grote aanbod hun woning moeilijk kwijt. Woningen staan ook duidelijk langer te koop.

Vrijdag beslist het kabinet definitief over de maatregel die vervolgens meteen ingaat, met terugwerkende kracht tot zeer waarschijnlijk 15 juni. De maatregel maakt onderdeel uit van een uitgebreide visie op de toekomst van de woningmarkt.

De overdrachtsbelasting levert de schatkist nu 3,5 miljard euro op. Met de verlaging van de overdrachtsbelasting is 1,2 miljard euro gemoeid. Die krijgt het kabinet bij elkaar door banken een heffing op te leggen (300 miljoen), het spaarloon (500 miljoen) eerder dan gepland af te schaffen, de aanpak van misbruik van de vennootschapsbelasting te verscherpen (350 miljoen) en nog verscheidene kleine potjes (60 miljoen).

De afgelopen weken steggelden ministers achter de schermen al over beperkingen van de overdrachtsbelasting. Zo kwamen er varianten op tafel voor een gedeeltelijke of gehele afschaffing van de overdrachtsbelasting en voor vrijstellingen voor starters op de woningmarkt, bijvoorbeeld over de eerste 100.000 euro.

Vicepremier Maxime Verhagen voorspelde donderdagavond dat mensen die afgelopen week een huis hebben gekocht straks „niet boos” op hem zullen zijn. Vorige week adviseerde Verhagen na het kabinetsberaad iedereen die op het punt stond een huis te kopen, dat vooral te doen en niet te wachten op kabinetsmaatregelen.

De Nederlandse Vereniging van Banken reageerde donderdag negatief op het kabinetsplan. Volgens de NVB kan een bankenbelasting de economie schaden. Bronnen rond het kabinet brengen juist daar tegenin dat het tijd wordt dat ze gaan meebetalen aan de risico’s die ze nemen.

De Vereniging Eigen Huis, makelaars en De Hypotheker zijn daarentegen positief. De Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) zegt zeer blij te zijn dat „de verhuisboete eraf gaat”.

De meeste partijen in de Tweede Kamer zijn voorstander van het aanpakken van de overdrachtsbelasting. De manier waarop leidt meestal tot discussie. „Het is een tijdelijke en halve maatregel, maar het is beter dan niets”, reageert PvdA-Kamerlid Ronald Plasterk op het kabinetsvoorstel. Hij is tevreden dat de bankenbelasting er nu komt. Ook de SP ziet de bankenheffing met genoegen komen.

GroenLinks vindt het kabinetsplan onacceptabel. „Als je hiervoor een bankenheffing invoert, zullen banken de kosten doorberekenen en dan betalen huurders mee aan het beperken van de overdrachtsbelasting voor kopers. Dat is unfair.”