„Excuses”, „sorry”, „onze verontschuldigingen.” Het regende deze week Amerikaanse spijtbetuigingen aan het adres van Zuid-Korea. Zowel generaal Leon LaPorte, opperbevelhebber van de in Zuid-Korea gestationeerde Amerikaanse strijdkrachten, als de Amerikaanse ambassadeur in Seoul, Thomas Hubbard, was de belangrijkste vertolker ervan.

De reden? Vrijdag is het precies een jaar geleden dat twee Zuid-Koreaanse tienermeisjes, Shim Mi Seon en Shin Hyo Sun, om het leven kwamen toen ze door een Amerikaans pantservoertuig werden overreden. Het ongeluk gebeurde even ten zuiden van de DMZ-zone, die Noord- en Zuid-Korea van elkaar scheidt. Zuid-Koreaanse burgergroeperingen verwachten vanavond 1 miljoen mensen op de been te krijgen tijdens zo’n honderd fakkeloptochten, om de dood van de meisjes te herdenken, maar bovenal om te protesteren tegen de vrijspraak van „de daders”, twee Amerikaanse militairen, door een Amerikaanse militaire rechtbank.

De Zuid-Koreaanse regering onder leiding van de kersverse president Roh Moo Hyun maakt zich al weken zorgen dat de betogingen zullen uitlopen op rellen, waarbij vooral de Amerikaanse ambassade het zal moeten ontgelden.

De toch al broze relatie tussen de Verenigde Staten en Zuid-Korea zou door anti-Amerikaans tumult alleen maar worden geschaad. En die relatie is broos vanwege verschil in visie op hoe buurland Noord-Korea moet worden aangepakt. President Roh heeft überhaupt een niet mis te verstaan anti-Amerikaans verleden, en is vrijdag de dag voorstander van een zachte, diplomatieke benadering van de stalinistische noorderbuur. De VS daarentegen hebben in Irak laten zien een gewelddadige aanpak van leden van ”de as van het kwaad” -waartoe behalve Irak ook Noord-Korea wordt gerekend- niet te schuwen.

Om niet nog eens zo’n afschuwelijk ongeluk te hoeven meemaken, hebben de twee landen intussen gewerkt aan verbetering van de Status of Forces Agreement (SOFA), die de wettelijke status regelt van de 37.000 Amerikaanse militairen die in Zuid-Korea zijn gelegerd om het land tegen een Noord-Koreaanse aanval te beschermen. Tot die verbeteringen behoren onder meer extra veiligheidsmaatregelen tijdens oefeningen. Maar de organisatoren van de demonstraties van vrijdag gaat dat nog lang niet ver genoeg. Zij zouden graag zien dat er „meer evenwicht” in die SOFA komt, bijvoorbeeld doordat Zuid-Korea ook zijn zegje krijgt bij de berechting van verdachten. Stilzwijgend gaan ze er daarbij van uit dat in dat geval de twee Amerikaanse militairen niet zouden zijn vrijgesproken.

Vooral onder jonge Zuid-Koreanen zijn de anti-Amerikaanse sentimenten sterk aanwezig. Zo organiseerden studenten de afgelopen weken tal van straatvoorstellingen waarin ze duidelijk maakten de Zuid-Koreaanse rol als „kolonie” van Amerika zat te zijn. Ze vinden die rol bovendien gevaarlijk, want voor je het weet hebben „de schietgrage” Amerikanen Zuid-Korea meegetrokken in een allesvernietigende oorlog tegen de noorderbuur.

Sommige studenten gaan zelfs zo ver dat ze Noord-Korea hoger achten dan hun eigen land, omdat men daar wél in staat is zijn eigen defensie te regelen, terwijl de Zuid-Koreanen zich door de VS laten verdedigen.

Nu Washington zich bereid heeft getoond geweld te gebruiken tegen „gevaarlijke” staten, dreigt die uit handen gegeven verdediging Zuid-Korea juist kwetsbaar te maken. Vooral de 12 miljoen inwoners van de hoofdstad Seoul zijn bang het slachtoffer te worden van een Noord-Koreaanse wraakactie als antwoord op een Amerikaanse militaire aanval. Onder de Amerikanen staat Seouls kwetsbaarheid bekend als ”tyranny of proximity”, de terreur van de nabijheid. Seoul ligt 50 kilometer van de grens met Noord-Korea en is daardoor feitelijk gijzelaar van de Noord-Koreanen. Vorige maand waarschuwde een Noord-Koreaanse gezant zijn Zuid-Koreaanse gesprekspartner er nog aan -nota bene tijdens overleg over economische hulp aan het Noorden- dat het Zuiden een „onbeschrijfelijke ramp” wacht als het de kant van Amerika kiest.

Volgens schattingen die zijn gemaakt door Zuid-Koreaanse wetenschappers zouden er bij een wraakaanval uit het noorden zeker 1 miljoen doden vallen, onder wie „duizenden” Amerikanen.

Die laatste toevoeging zou de Zuid-Koreanen toch gerust moeten stellen: Washington zal omwille van die 37.000 eigen soldaten toch geen gekke dingen ondernemen? Tot voor kort wáren de Koreanen ook om die reden gerustgesteld, maar een onlangs gepresenteerd Amerikaans verhuisplan heeft weer voor meer nervositeit gezorgd. De grootste militaire basis van de Amerikanen bevindt zich midden in de stad, in Yongsan-gu. De 16.000 man van de Tweede Infanterie Divisie huizen er in gebouwen die ooit door de Japanse bezetter zijn neergezet. Een betere lotgenoot kunnen de burgers van Seoul zich niet wensen.

Maar nu hebben de Amerikanen aangekondigd dat zij deze basis binnen een jaar zullen verplaatsen naar een plek ten zuiden van de stad. Dat geeft ons meer bewegingsvrijheid en meer afschrikkingseffect, zeggen de Amerikanen bij monde van Paul Wolfowitz, Amerika’s vice-minister van Defensie, die begin deze maand in Zuid-Korea op bezoek was. De burgers van Seoul weten wel beter: de VS beramen kennelijk een aanval voor op Noord-Korea en willen niet dat hun soldaten straks de Noord-Koreaanse bommen en raketten op hun hoofd krijgen. De 12 miljoen burgers van Seoul mogen straks zichzelf redden.

Wat die aanpak van Noord-Korea betreft leek het er vorige week op dat de Amerikanen de Koreanen enigszins tegemoet wilden komen. Toen werd namelijk bekend dat Washington vooralsnog kiest voor een economische zeeblokkade om Noord-Korea te dwingen zijn kernwapenprogramma op te geven. Het afknijpen van de export van wapens en rakettechnologie -naast narcotica Noord-Korea’s laatste bronnen van inkomsten- zou het straatarme land op de knieën moeten krijgen.

Maar afgezien van andere bezwaren, zoals twijfel over het effect van zo’n blokkade als de grens met China op gatenkaas lijkt, blijft er aan Zuid-Koreaanse kant de vrees bestaan dat Pyongyang uit wraak zal terugslaan met wapens. En donderdag moet de onrust onder de Zuid-Koreanen extra zijn gestegen toen Bush’ adviseur Richard Perle voorstelde om de Noord-Koreaanse kerncentrale bij Yongbyong „te bombarderen”, om zo beëindiging van het kernwapenprogramma af te dwingen.

Demonstranten zullen vrijdag de herdenking van de dood van de twee meisjes vast aangrijpen om des te harder tegen de Amerikaanse militaire aanwezigheid te betogen. Het betekent verdere politisering van een tragisch ongeluk. En dat maakt het allemaal des te tragischer.