Leen la Rivière stamt uit een oud hugenotengeslacht. Zijn voorvader Jacques de La Rivière vluchtte in 1680/81 vanuit Frankrijk naar Nederland, omdat hij vanwege godsdiensttwisten werd vervolgd. Hij werd onderhouden door de diaconie van de Waalse gemeente in Leiden. La Rivière is voorzitter van de CNV Kunstenbond en heeft gezien zijn afstamming respect voor migranten.

Begin jaren zeventig lanceerde hij The Continentals, een muziekgroep die eigentijdse christelijke liederen ten gehore bracht. Al snel kwam de auteursrechtorganisatie Buma langs: of men voor het gebruik van die liederen wilde betalen. La Rivière dook in wetsteksten om The Continentals door het mijnenveld van auteurswetten en juridische consequenties te leiden. Nadien nam het aantal vragen toe, met name in evangelische gemeenten. La Rivière onderhandelde met Buma over collectieve regelingen voor kerken. Recent lanceerde hij een website waar christelijke musici en gebruikers terechtkunnen voor auteursrechtelijke vragen.

In Rotterdam is hij nauw betrokken bij de migrantenkerken. De havenstad heeft er rond de 200. La Rivière is zeer positief over de kwaliteit van de stad. Hij noemt Rotterdam zelfs „het voorportaal van het Nieuwe Jeruzalem. Het gaat er hier bijzonder gemoedelijk en aardig aan toe.” Met politicus Wilders heeft hij dan ook weinig op. Dat sommige „diepgelovige christenen op de biblebelt” zich laten verleiden door deze man noemt hij een „schandaal.” „Ik ontdek alleen maar dat ik nergens bang voor hoef te zijn, en mag genieten van de culturele rijkdom.” La Rivière is hoofdredacteur van Clife 010, een glossy over geloven in de stad.

Veel mensen vinden auteursrecht maar lastig, een hoop gedoe. Hoe maakt u het belang ervan duidelijk?

„Ik kom vaak dezelfde opmerkingen tegen. In de trant van: „We kunnen dit niet allemaal gaan regelen, want dan gaan we failliet.” Of: „Niemand heeft er toch last van als we dit stuk kopieren?” Stel: je buurman heeft een mooie auto. Mag je die zomaar meenemen? Nee. Zo is het ook met liederen. Iemand heeft die gemaakt, er energie en tijd in gestoken. Dus moet er voor het gebruik worden betaald. Onze Auteurswet uit 1912 spreekt van een billijke en redelijke vergoeding. Dat principe is steeds de norm gebleven, ook bij processen die zijn gevoerd. Met name bij koren is er heibel geweest. Soms met bizarre situaties. Zo was een kennis van mij eens op een toogdag van de Koninklijke Christelijke Zangers Bond. Een koor had van één legaal exemplaar voor het hele koor illegale kopieën gemaakt. Toen dat uitkwam, kreeg de dirigent wel een rood hoofd. Tegen dit soort gevallen lopen we vaak aan. Veel koren stelen zich de nagels van de handen. Ik begrijp wel dat als je een kast vol illegale kopieën hebt liggen je een drempel over moet, maar voor een relatief klein bedrag kan dit alles legaal gemaakt worden.”

Stel, je wilt als kerkelijk gemeente voor evangelisatiedoeleinden een bundeltje met liederen samenstellen. Op een aantal liederen zit auteursrecht. Hoe moet je dit regelen?

„Dan kun je terecht bij de Christian Copyright Licensing International (CCLI). Voor luttele bedragen kan hier een soort abonnement worden afgesloten, en dan kun je doen en laten wat je wilt. De CCLI heeft een eigen website, waarop alles keurig staat uitgelegd. Deze organisatie is in het leven geroepen om een eind aan de chaos te maken. Je zou ze kunnen vergelijken met het reprorecht dat bedrijven moeten betalen voor het maken van kopieën.

Overigens gaan steeds meer gemeenten over op een beamer. Je ziet dat men de liederen projecteert op een witte muur of een scherm. In zo’n 90 procent van de evangelische gemeenten is dat al het geval. Het fenomeen bundels is er aan het verdwijnen. Het projecteren van liederen is een vorm van vermenigvuldigen en moet daarom ook via de CCLI geregeld worden.

Buma regelt de uitvoeringsrechten. Je krijgt met Buma te maken als je muziekstukken van componisten uitvoert. In een aantal gevallen vallen kerken hier buiten. Als een kerkelijke gemeente uitsluitend zingt met instrumentale begeleiding, hoeft men géén Buma te betalen. Dan valt dit onder de vrijstelling van de eredienst in de Auteurswet. Maar zodra een solist of een koor optreedt, moet een regeling met Buma worden getroffen. Ook als voor en na de dienst een cd wordt gedraaid, dient dit met Buma te worden geregeld. Het gaat niet om heel grote bedragen. Dan heb je nog Stemra. Deze organisatie komt in beeld als je cd’s gaat maken.”

Hebben de meeste kerken het gebruik van muziek nu wel geregeld?

„Voor de Rooms-Katholieke Kerk, de Protestantse Kerk in Nederland, de baptisten en de Volle Evangeliegemeenten zijn er nu collectieve regelingen afgesloten. Die gelden dan voor al hun gemeenten. Met een collectieve regeling ben je veruit het voordeligst uit. De laatste die ik heb afgesloten was voor de Christelijke Boekhandel. Maar ik zie ook dat een aantal kerken, zoals de Hersteld Hervormde Kerk, nog geen regeling heeft afgesloten.”

Moet voor het uitzenden van de kerkdienst op internet ook worden betaald?

„Dit is ook een vorm van openbaarmaking, en moet inderdaad bij Buma worden gemeld. Maar het kan goed in zo’n centrale regeling worden meegenomen.”

In reformatorische kerken wordt de berijming van 1773 gezongen. Die is rechtenvrij.

„Het gaat er bij auteursrecht om dat alle deelnemers aan een compositie 70 jaar dood zijn. We onderscheiden de componist, de tekstdichter, de arrangeur en de tekstbewerker. Alle vier moeten 70 jaar overleden zijn. Heb je te maken met een arrangement, en leeft de arrangeur nog, dan wordt dus niet aan die voorwaarde voldaan. Dat wordt wel eens vergeten. Een mooi voorbeeld is de bundel van Joh. de Heer. Universal Songs heeft de bundel opnieuw laten bewerken en aanvullen. Op dat moment begint de klok weer te lopen. Gemeenten waar uitsluitend de berijming van 1773 wordt gezongen, hoeven daarvoor geen rechten te betalen. Maar in die gemeenten zijn vaak wel koren, en die zingen ook muziek. In zo’n geval moet voor het kerkkoor iets worden geregeld.”

Meer informatie: www.auteursrechtkenniscentrum.nl