Bleker kondigde donderdagmiddag tijdens een persconferentie op het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie aan dat hij een regeling wil treffen voor tuinders die door wegvallende inkomsten niet aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen. Hij verwacht dat de banken daar aan mee zullen werken, maar mocht dat niet zo zijn dan zal het ministerie garant staan.

Hoewel de bron van de besmetting met de EHEC-bacterie nog steeds onduidelijk is, heeft Moskou donderdag besloten om alle Europese groenten te weren. Gennadi Onistjenko van de Russische voedsel- en warenautoriteit zei tegen persbureau Interfax dat de slachtoffers van de uitbraak van EHEC „aantonen dat de veelgeprezen Europese gezondheidswetgeving, waarvan men zo graag wil dat Rusland die overneemt, niet werkt.”

Staatssecretaris Bleker stelt de maatregel van Rusland „heel hoog op te nemen omdat het onnodig is, zeker waar het gaat om Nederlandse produchten”. Hij heeft een handelsmissie naar India die zondag zou beginnen afgezegd. Bleker blijft in Nederland omdat hij zich grote zorgen maakt over de gevolgen voor de Nederlandse groentetelers. Hij overweegt desnoods zelf naar Moskou te gaan om er met zijn landbouwcollega over te praten.

Hij noemt de maatregel van de Russen een grote klap omdat na het inzakken van de Duitse markt ook afzet in Rusland onmogelijk wordt. „We zullen met de Nederlandse en Europese overheden gaan proberen de Russen op andere gedachten te brengen.” Bleker zal er bij Rusland op aandringen dat Nederlandse vrijwaringsverklaringen geaccepteerd worden, zodat de export snel weer op gang kan komen. De doelt daarbij op certificaten voor bedrijven die aangeven dat deze niet besmet zijn met de E.colibacterie, waar de EHEC-bacterie een variant van is.

Drama compleet

Ook de Europese Commissie noemde het Russische importverbod al disproportioneel. Volgens de woordvoerder van eurocommissaris John Dalli (Volksgezondheid) zal het dagelijks bestuur van de EU Moskou om opheldering vragen. Dalli zei woensdag tijdens een persconferentie dat hij geen verbod op landbouwproducten overweegt vanwege de EHEC-besmetting. Hij wees er op dat de besmetting zich vooral concentreert in het gebied rond Hamburg.

Het importverbod naar aanleiding van de EHEC-uitbraak maakt het drama voor Nederlandse telers compleet, stelde het Productschap Tuinbouw donderdag. „Rusland is na Duitsland en het Verenigd Koninkrijk onze derde belangrijkste afzetmarkt. Voor komkommers en sla waren de prijzen al vrijwel nul, die van paprika en tomaten zullen nu ook verder instorten”, aldus een woordvoerder van het Productschap Tuinbouw.

Tientallen chauffeurs

Het Productschap Tuinbouw schat dat er wekelijks 250 vrachtwagens met groenten naar Rusland gaan. „Nu zijn er ruim 150 op weg. Enkele tientallen chauffeurs zijn al in Rusland, de vracht die ze aan boord hebben is al geannuleerd”, weet de woordvoerder. Het productschap stelt dat de maatregel van Rusland „volstrekt onnodig” is. Europa voert jaarlijks voor 600 miljoen euro aan verse groenten uit naar Rusland. De exportwaarde van Nederlandse groenten naar Rusland is volgens het Productschap Tuinbouw ongeveer 150 miljoen euro op jaarbasis. In de maand mei voerde Nederland voor 20 miljoen euro uit. De uitvoer naar Rusland was juist aan het stijgen omdat Nederlandse telers op zoek waren gegaan naar een alternatief voor de ingestorte Duitse markt. Ook de Verenigde Arabische Emiraten boycotten Europese groenten, maar daar gaan nauwelijks producten uit Nederland heen.

Spaanse komkommers

Ondertussen liet de Spaanse premier Jose Luis Rodriguez Zapatero donderdag weten dat de agressieve darmbacterie EHEC niet is aangetroffen op Spaanse komkommers. Eerder bleek al dat Nederlandse komkommers ‘schoon’ zijn. Zapatero meldde dat Spanje bij de EU om compensatie zal vragen voor de foutieve beschuldiging aan het adres van Madrid. Duitsland stelde kort na de EHEC-uitbraak dat de bacterie op Spaanse komkommers het land was binnengekomen. Daarop stortte de komkommerhandel in, ook die in Nederland.

Verenigde Staten

Intussen breidt het aantal ziektegevallen zich steeds verder uit. Nadat afgelopen nacht een oudere vrouw in Hamburg overleed, heeft de bacterie 17 slachtoffers in Duitsland geëist. Ook in Zweden is een patiënt overleden. Daarnaast zijn nu circa 2000 mensen ziek geworden, voor het overgrote deel in Duitsland. De ziektegevallen in andere landen kunnen vrijwel allemaal gerelateerd worden aan bezoeken aan Duitsland of contacten met andere patiënten. In de Verenigde Staten zijn drie ziektegevallen bekend en in Groot-Brittannië zeven.

In Nederland zijn vijf mensen ziek door de EHEC-bacterie, meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Vier van hen hebben naast darmklachten ook ernstige nierklachten als gevolg van de infectie. Naast deze vijf patiënten zijn er nog enkele zieken die nog onderzocht worden op een infectie met de EHEC-bacterie.

In het ziekenhuis van Goes, waar één van de twaalf laboratoria zit die in ons land de bacterie kunnen opsporen, zijn twee besmettingen geconstateerd. Een van de twee was een Zeeuw die in Duitsland besmet was geraakt. De ander was een Duitser die in Zeeland op vakantie was, liet een woordvoerder van het ziekenhuis weten. Hij kon niet vertellen of de twee ziek waren.

Bacterie niet in Nederland

Het is nog steeds niet duidelijk waar de besmetting vandaan komt. Volgens de WHO worden de EHEC-infecties veroorzaakt door een geheel nieuwe stam van de E.colibacterie. Wetenschappers van het Peking Instituut voor Genetisch Onderzoek in de Chinese stad Shenzhen hebben de genen van de bacteriestam die de infecties heeft veroorzaakt onderzocht. Zij stellen dat het gaat om een geheel nieuwe stam van de E.colibacterie. De bacterie kan darmbloedingen, diarree, braken, misselijkheid, koorts, buikkrampen en nierklachten veroorzaken.

Het RIVM zegt dat Nederlandse producten veilig zijn. Het type bacterie dat in Duitsland de ziekte veroorzaakt is bij controles van de Voedsel- en Warenautoriteit niet aangetroffen in vlees of groenten in Nederlandse winkels. Uit voorzorg adviseert het ministerie van VWS wel goede hygiëne. Het goed verhitten van vlees en het wassen van groenten helpt om het besmettingsrisico met bacteriën te beperken, maar kan besmetting nooit helemaal uitsluiten.