Het kabinet is woensdag akkoord gegaan met het voorstel van staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (VWS) om in te grijpen in de steeds maar stijgende kosten van het pgb.

In 2010 werd er 2,2 miljard euro uitgegeven aan de pgb’s, waarmee mensen zelf zorg kunnen inkopen. Zonder ingrijpen zouden de uitgaven voor het pgb tot boven de 3 miljard euro stijgen, becijfert het kabinet. Sinds 2002 stegen de uitgaven voor dit zorgbudget elk jaar met ruim 20 procent. Inmiddels zijn er ongeveer 130.000 mensen met een pgb, terwijl dat er in 2003 nog 50.000 waren.

Waar het gebruik van de regeling flink wordt beperkt, kondigt Veldhuijzen van Zanten ook aan dat er voor de groep van ruim 13.000 mensen die wel recht houden op een pgb een ruimer budget (5 procent) komt. Dat zijn onder meer mensen in de kleinschalig opgezette Thomashuizen en mensen met ernstige alzheimer. Wie geen pgb meer krijgt, kan terugvallen op de zogenoemde zorg in natura. De bewindsvrouw vindt dat er een goed alternatief is voor het pgb, aangezien het zorgaanbod flink is vernieuwd en verbeterd.

Om fraude te voorkomen, wordt het pgb-geld vanaf 1 januari 2012 alleen overgemaakt op een betaalrekening die speciaal voor dit doel moet worden geopend. Vanaf dat moment kunnen nieuwe pgb-houders geen geld meer inzetten voor bemiddelingsbureaus.

Premier Mark Rutte gaf aan dat ingrijpen nodig is gezien de stijgende kosten in de zorg. „We moeten de pgb beperken tot voor wie het echt nodig is. Dit is niet vol te houden.” Beperking van het pgb en andere ingrepen in de AWBZ schelen volgens hem echt vele honderden miljoenen euro’s.

Reactie CDA

Tweede Kamerlid Sabine Uitslag, CDA: „Voor veel mensen is het inperken van de persoonsgebonden budget een pijnlijke ingreep. Maar voor het CDA is het noodzakelijk als we de zorg voor langdurig zorgafhankelijken overeind willen houden. De uitgaven voor de langdurige zorg zijn de laatste jaren buitensporig gegroeid. We moeten maatregelen nemen. Het pgb blijft behouden voor mensen die langdurige zorg nodig hebben en anders in een instelling zouden komen. Sterker nog, ze krijgen er 5 procent bij, zodat ze ook echt een stevig budget hebben om hun eigen zorg te kunnen organiseren. De groep pgb-houders zonder verblijf behoudt de indicatie, dus het recht op zorg.”

Reactie SGP

Tweede Kamerlid Kees van der Staaij, SGP, op twitter: „Forse maatregelen zorg/pgb. SGP toetst plannen kritisch. Mensen die zorg nodig hebben, mogen niet tussen wal en schip vallen.”

Reactie ChristenUnie

Tweede Kamerlid Esmé Wiegman, ChristenUnie: „De ChristenUnie is onthutst over de wijze waarop het kabinet de bezuiniging op het persoonsgebonden budget voorstelt als een kwaliteitsimpuls. De staatssecretaris heeft nogal lef om niet te spreken van een ‘bezuiniging’, maar van een ombuiging. Terwijl minstens 90.000 mensen een keiharde boodschap te horen hebben gekregen. Dit is een bezuiniging en de ChristenUnie zal het zo blijven noemen. Het gevolg van deze bezuiniging is dat mensen de instelling zullen worden ingejaagd, terwijl het kabinet zegt de eigen verantwoordelijkheid te willen vergroten.”

Reactie PvdA

Tweede Kamerlid Agnes Wolbert, PvdA: „Dit kabinet breekt in een paar jaar af wat in 20 jaar door verschillende kabinetten is opgebouwd. In de afgelopen jaren hebben alle kabinetten ingezet op het zo lang mogelijk en zoveel mogelijk thuis laten wonen van de mensen die afhankelijk zijn van zorg. Dat beleid is goed gelukt en daar heeft het persoonsgebonden budget een grote bijdrage aan geleverd. Dat wordt nu afgebroken door dit kabinet. We leven niet meer in de vorige eeuw, maar het kabinet dat zegt modern en slagvaardig te zijn, draait de klok terug naar de tijd dat mensen op hun 65e naar het verzorgingshuis gingen. Onbegrijpelijk voor een staatssecretaris, die zegt zelf uit de zorg te komen.”

Reactie VVD

Tweede Kamerlid Tamara Venrooy, VVD: „De VVD ziet zich gedwongen met deze pijnlijke maatregel in te stemmen, omdat het voorgaande kabinet heeft nagelaten in te grijpen in de sterk groeiende uitgaven aan langdurige zorg. Voor mij staat voorop dat het persoonsgebonden budget behouden blijft voor hen die anders in een instelling terecht zouden komen. Het pgb blijft een volwaardig alternatief voor instellingszorg. Ook voor mensen met een kleine portemonnee. Dat gaan we wettelijk vastleggen. Wie niet langer aanspraak kan maken op een pgb, kan terecht bij de reguliere zorg. Anders dan ten tijde van de instelling van het pgb, is er inmiddels volop aanbod aan thuiszorg. Overal in het land zijn meerdere zorgaanbieders actief. Ik wil dat zorgverzekeraars zich bij de inkoop van hun zorg dan ook veel meer dan tot nu toe gaan richten naar de wensen van hun klanten.”

Reactie GroenLinks

Tweede Kamerlid Linda Voortman, GroenLinks: „GroenLinks wil de plannen om te bezuinigen op de persoonsgebonden budgetten van tafel. Hierdoor verdwijnt de mogelijkheid voor patiënten om zelf te bepalen hoe zij zorg willen krijgen nagenoeg helemaal. Het kabinet spreekt van ‘op eigen benen’ staan en ‘zelf je eigen broek ophouden.’ Maar juist op het pgb, waarmee mensen zelfstandig kunnen blijven, bezuinigt het heftig. Deze wijziging betekent alsnog dat het pgb nagenoeg verdwijnt. Eigenlijk kiest het kabinet dus voor een sterfhuisconstructie.”

Reactie PVV

Tweede Kamerlid Fleur Agema, PVV: „Wij steunen de kabinetsplannen. Ze betekenen een verbetering voor de mensen die de langdurige zorg echt nodig hebben. En er komt nog 5 procent bovenop het budget. Dit is veel beter dan onder het vorige kabinet. Het persoonsgebonden budget wordt onder de AWBZ gebracht en wordt daarmee een wettelijk recht. Dat is een enorme stap vooruit.”

Reactie SP

Tweede Kamerlid Renske Leijten, SP: „De kabinetsplannen voor de langdurige zorg zijn een ongelooflijke aanslag op het recht op zorg. Onder dit kabinet wordt het collectieve karakter van de langdurige zorg in feite afgeschaft. Het persoonsgebonden budget wordt ingeperkt zonder dat er alternatieven zijn. Bovendien wordt een groot deel van de zorg overgeheveld naar gemeenten. Door deze stapeling van maatregelen wordt meer dan 300.000 mensen in Nederland het recht op zorg ontnomen. Ik neem het de staatssecretaris echt kwalijk dat na haar presentatie nog steeds niet duidelijk is hoe de plannen nu precies uitpakken. Wie gaat nu geraakt worden en wie niet? Het is volstrekt onduidelijk.”

Reacties zorgorganisaties

Gezamenlijke verklaring van ACTIZ, BTN, CG-Raad, CSO, LOC, MEZZO, MEE, NPCF, LPGGZ, PlatformVG, Per Saldo: „Het kabinet wil de rechten van cliënten in de zorg versterken. Maar kleedt de mogelijkheden van cliënten tegelijkertijd uit. … Het is een stap terug als het pgb voor 90 procent wordt afgeschaft. Het is de vraag of dat tot een besparing leidt. Voor een pgb is de financiële vergoeding van de zorgkosten lager dan voor zorg in natura. En de keuzevrijheid wordt een stuk minder. Daarbij maken we ons ook grote zorgen over de kosten van de versnippering en de almaar toenemende bureaucratie. Schotten tussen de levensdomeinen blijven in stand of nemen zelfs toe. Medewerkers in de zorg zijn steeds meer tijd kwijt met het invullen van lijstjes. De bureaucratie neemt steeds ernstigere vormen aan.”