Een Amerikaanse toerist valt met zijn neus in de boter. Met een forse camera toog hij naar het knusse vestingstadje, om de omvangrijke verdedigingswerken en pittoreske straatjes te bezien. Nu blijkt het vier weken lang de hoofdstad van de Nederlandse portretfotografie te zijn. „Faces everywhere, it’s amazing”, roept hij verrukt uit.

De Naardense fototentoonstelling is uniek in haar soort. Toch scheelde het weinig of de twaalfde editie van het evenement had het daglicht nooit gezien. De bezoekersaantallen van het vorige festival vielen dermate tegen dat de toenmalige curatoren de handdoek in de ring gooiden.

Naardens fotograaf Pim Westerweel richtte het evenement in de jaren 80 op. Toen bood het elke twee jaar een blik op de actuele stand van de fotografie. Gaandeweg namen (nieuwe) fotomusea deze functie echter over. Toch zien de kersverse curatoren het wel zitten. De meeste tentoonstellingen richten zich volgens hen primair op documentairewerk. Met het thema ”Let’s face it” tapt men uit een ander vaatje: dat van de portretfotografie. In het stadhuis, de kerk, het bastion, galerieën, kazematten, aan de buitenkant van de vestingwal – overal hangen mensenfoto’s.

Het vestingmuseum biedt plaats aan het werk van Jan Banning, winnaar van de Zilveren Camera 2010 in de categorie portretten enkel. Tussen kazematten en kanonnen hangt zijn serie over overheidsmacht en het misbruik ervan. Onaangekondigde bezoeken aan ambtenaren leverden een prachtige serie foto’s op. Het resultaat gaat de hele wereld over en geldt als het meest tentoongestelde Nederlandse fotoproject ooit.

De aanwezigheid van National Geographic schept verwachtingen. De organisatie nam echter slechts twaalf platen mee, die er wat verloren bijhangen. De grootste afdruk is een oude bekende: het Afghaanse meisje met de groene ogen.

Mensen op een zebrapad midden in de stad, een alledaagser tafereel is nauwelijks denkbaar. Toch trekt de serie ”Oversteek” van Poike Stomps de aandacht. De platen spreken aan vanwege een bijzondere wisselwerking tussen herkenning en abstractie, chaos en gekunstelde rust. Zijn visitekaartje toont de foto waar het allemaal mee begon. Stomps licht toe: „Ik maakte een foto van Amsterdammers in beweging. Het resultaat trok me aan en ik besloot het verder te onderzoeken.”

De zoektocht leidde naar overstekende mensen in meerdere hoofdsteden binnen Europa. De documentairefotograaf exposeert in Bastion Oranje acht beelden. Dat moeten er spoedig meer worden: „Ik wil over anderhalf jaar alle hoofdsteden van de EU-landen gedaan hebben, eigenlijk ook nog de landen die toe willen treden tot de EU.” Stomps’ platen intrigeren door de bijzondere techniek. „Ik gebruik meerdere flitsers. Een krachtige, die voor strijklicht zorgt, geïnspireerd door de lichtval bij Rembrandt.” De foto in eigen hoofdstad knipte hij met de flitser op statief. Tegenwoordig bedient een assistent de flitsapparatuur. Voor een spontaan resultaat is zo min mogelijk opvallen het devies: „Net voor de foto doe ik alsof ik een sigaretje sta te roken.”

Het karakteristieke Naardense stadhuis doet –evenals het Andreashuis– tijdelijk dienst als boekwinkel. Waar normaal burgemeester en wethouders vergaderen, vinden nu de nieuwste fotoboeken gretig aftrek. De zolder van het pand herbergt onder andere een prachtige reeks portretten van Roma in Bulgarije. Het project van Mike Roelofs –winnaar Zilveren Camera portretcategorie– brengt foto en film voorzichtig samen. Tussen de afdrukken hangt een monitor die een statisch beeld lijkt weer te geven. Wie langer kijkt, ziet een geportretteerde plotsklaps met een grote zakdoek de neus afvegen en een ander breeduit grijnzen.

De Grote Kerk doet dienst als belangrijkste expositieruimte. Het prachtige bouwwerk is gereserveerd voor de crème de la crème van de vaderlandse portretfotografie. Hier is alleen het beste goed genoeg. Het trio Joost van den Broek, Stephan Vanfleteren en Koos Breukel domineert de kooromgang. Indringende, harde foto’s vertellen een verhaal en roepen tegelijk vragen op. Pure, authentieke platen gunnen de kijker een blik in het leven van de geportretteerde. Een oudere bezoeker doet een stap naar achter en verzucht: „Wat is dit ongelooflijk mooi zeg, zo schitterend.”

FotoFestival Naarden is tot 19 juni te bekijken in Naarden-Vesting. Een dagkaart voor alle locaties volwassenen kost 15 euro, met korting (CJP, studenten en fotobondleden) 12,50 euro. Voor kinderen t/m 14 jaar is de toegang gratis. www.festivalnaarden.nl

Doe-het-zelffestival

Het succes van de eerste versie van FotoFestival Naarden werkte aanstekelijk. Daarom kreeg het evenement al bij de tweede editie een kleiner broertje: Festival-OFF. Het begon met fotoclub Delta-F, die een expositie inrichtte in een etalage aan de Marktstraat. Andere enthousiastelingen sloten zich aan. In het begin bestond het festivalletje uit los zand; het was ieder voor zich. Maar gaandeweg ontstond een bescheiden samenwerking. De organisatie zorgt voor promotie, de rest bestaat nog steeds uit doe-het-zelven. Curatoren schitteren door afwezigheid. Iedereen met foto’s, een expositieruimte en eventueel een sponsor mag meedoen.