„Macht heeft zelfde effect als alcohol”
TILBURG (ANP) – „Macht heeft eenzelfde effect als alcohol: je raakt er enigszins ontremd van en krijgt een zekere bewustzijnsvernauwing. In die toestand neem je meer en makkelijker risico’s, zeker ook op seksueel gebied. Het gevoel van macht heeft sterke invloed op het menselijk denken en dat is objectief meetbaar.”
Dat zegt politicoloog en psycholoog Joris Lammers van de Universiteit van Tilburg, die zich heeft gespecialiseerd in wat macht met mensen doet. Hij sluit niet uit dat IMF-leider Dominique Strauss-Kahn zich in de hotelkamer in New York inderdaad heeft proberen te vergrijpen aan een kamermeisje. „Mensen met macht streven veel meer dan anderen hun eigen doelen na. Ze nemen wat zij leuk en lekker vinden. Daarbij houden ze geen rekening met het perspectief van de andere partij. Sterker nog: ze overtreden heel makkelijk fatsoensregels die ze voor anderen wel belangrijk vinden.”
De wereldwijde verbazing over de verdenking die nu op Strauss-Kahn rust, en over eerdere affaires zoals die van Bill Clinton, Silvio Berlusconi en Ruud Lubbers, deelt Lammers niet. „Uit onderzoek is gebleken dat machthebbers een blinde vlek hebben voor bedreigingen. Ze houden er helemaal geen rekening mee dat ze hun eigen positie op het spel zetten. Ze negeren veel meer dan andere mensen de kans op verliezen, het komt niet bij ze op. Dat geldt overigens niet alleen voor wereldleiders, de baas van twaalf typistes van een postorderbedrijf in Zutphen handelt onbewust precies hetzelfde.”
Macht erotiseert ook, aldus Lammers. „Zowel mannen als vrouwen die macht hebben, worden aantrekkelijk gevonden. Daar gaan ze zich naar gedragen. Ze zijn vaak vrij dominant, kijken anderen te lang aan, raken hun gesprekpartner aan, geven ze een klapje op de billen, zoals Lubbers gedaan zou hebben, omdat ze erop rekenen dat de ander dat ook leuk vindt.”
Overigens is de aangifte van het kamermeisje ook een vorm van macht, zegt de psycholoog: „Tegenwoordig wordt er geluisterd naar vrouwen die zich aangerand voelen, terwijl een machthebber vroeger kon doen wat hij wilde. Nu doet een klacht enorm veel stof opwaaien en dat geeft vrouwen een collectieve vorm van macht.”
Strauss-Kahn zal er echter, net als de vele andere machthebbers die door zo’n beschuldiging werden getroffen, heel verbaasd over zijn, denkt Lammers. „Ethisch-juridisch zit er een enorme stap tussen aanraken en aanranden, maar voor machthebbers is het bijna hetzelfde. Het behoort tot hun vrijheden, denken ze.”