Expositie Museon: Wetenschapper is gewoon mens met leuk beroep
Is de wetenschapper een wereldvreemde Einstein in een witte jas? „Van dat beeld moeten we af”, vindt Aaike van Oord van het Haagse Museon. De tentoonstelling ”Wetenschap verandert je wereld” moet daarbij een handje helpen.
Enthousiast trekt een groepje luidruchtige scholieren door het Museon. Van een informatieve opstelling stuiven ze snel door naar het interactieve spel: ”Stop de infectie” (zie kader). Geconcentreerd staan ze even later met zwaaiende armen de bacteriën onschadelijk te maken. De pubers verliezen de strijd zienderogen. De thermometer kleurt na twee sessies al diep in het rood. De bacteriële infectie zet door.
Maar niet getreurd. Een koe op haar achterpoten trekt de aandacht. Gauw schuift een scholier er op een krukje bij en begint fanatiek aan de uierspenen te rukken. De zin van de presentatie ontgaat hem kennelijk.
Anderen die eerst hebben gelezen, begrijpen dat de opstelling ”Immuniteit” van hen verlangt dat ze vragen beantwoorden over vaccinatie. De ‘koeienmelker’ maakt plaats voor twee bezonnener klasgenoten die elk een ‘speen’ vastpakken. Die doet nu dienst als joystick. Zouden zij door hebben dat het eerste pokkenvaccin te maken had met een koe?
„We richten ons met de tentoonstelling ”Wetenschap verandert je wereld” nadrukkelijk op bezoekers van twaalf jaar en ouder”, vertelt conservator Aaike van Oord. „Vooral bij middelbare scholieren proberen we hiermee belangstelling te wekken voor de wetenschap. De onderwerpen zijn in het algemeen te moeilijk voor kinderen onder de twaalf. De afwisseling in moeilijkheidsgraad, de snelheid en de interactie maken een aantal presentaties echter ook leuk voor acht- tot twaalfjarigen. Die hebben daarbij wel de hulp nodig van hun ouders.”
Het Museon wil bovendien het stereotype de wereld uithelpen van de wetenschapper als een soort Einstein, verklaart Van Oord de aansprekende opzet van de tentoonstelling. „De meesten denken nog steeds aan een wereldvreemde knappe kop gehuld in een lange witte jas, die moeilijke dingen doet met ingewikkelde apparaten. Maar het zijn stuk voor stuk gewone mensen met een leuk beroep.”
De conservator wijst op een levensechte houten pop die de Nederlandse onderzoeker Furu Mienis voorstelt. „Zij werkt bij het instituut voor zeeonderzoek NIOZ op Texel. Na een druk op de knop vertelt ze hoe haar werkdag eruitziet. Zo telt de expositie nog vijf poppen van echte wetenschappers.”
Het Museon heeft bewust gekozen voor de breedte van de wetenschap. „We laten overwegend toepassingen daarvan zien voor de praktijk van alledag. Neem bijvoorbeeld het onderzoek naar de eigenschappen van licht. Dat maakte de uitvinding van laserlicht mogelijk, zodat wij nu kunnen genieten van muziek uit een cd-speler.”
Bij een volgende opstelling vertelt de conservator dat weinig mensen zich ervan bewust zijn hoe snel bacteriën zich vermenigvuldigen in vaatdoeken en schuursponsjes op het aanrecht.
De scholieren snappen de boodschap al snel: het is niet slim om een vaatdoek langer dan een dag op het aanrecht te laten liggen. „Garrie, bah!”
De tentoonstelling is geen eendagsvlieg. Zij rouleert tussen het Science Center Heureka in Helsinki, Universcience in Parijs en het Portugese Ciência Viva in Lissabon. Het Museon heeft de expositie met deze partners samengesteld. Van de vier onderdelen nam het Haagse Museon ”Systeem aarde” voor zijn rekening. De drie andere stelden ”Leven en psychologie”, ”Voorbij het zichtbare” en ”Betere gezondheid” samen.
Van Oord: „Het is logisch dat we samenwerken met anderen. Zo drukken we de kosten. ”Wetenschap verandert je wereld” was anders onbetaalbaar geweest. De samenwerking is bewust internationaal van opzet. Zo vissen we niet in de bezoekersvijver van andere Nederlandse musea.”
De expositie blijkt een schot in de roos. De eerste twee weken telde Van Oord al 15.000 bezoekers. „De tentoonstelling sloeg meteen aan. Bezoekers laten zich niet afschrikken door het stigma dat wetenschap moeilijk zou zijn. Ze vinden het vooral boeiend.”
www.sciencechangingtheworld.net
Leugentje
De presentatie ”De leugen doorzien” haalt algauw het slechtste in de mens naar boven. Een computerscherm op een tafel toont vier keer achtereen een set kaarten aan een persoon die ”bluffer” wordt genoemd. Hij krijgt de opdracht om te zeggen: „Ik heb geen azen.”
Eén keer heeft hij die echter wel. De persoon aan de andere kant van de tafel moet vervolgens uit de emoties, de stem en de gezichtsuitdrukking van de bluffer afleiden wanneer hij loog. En dat blijkt behoorlijk lastig.
Bacteriejacht
Erg populair is de opstelling ”Stop de infectie”, vertelt Aaike van Oord. De bezoeker neemt plaats tegenover een beeldscherm waarin hij zichzelf ziet staan.
Over het scherm dalen bacteriën en virussen neer. De bezoeker speelt voor antibioticum en moet zo veel mogelijk bacteriën vangen.
Als hij met zijn armen zwaait en op het scherm een bacterie raakt, kan deze zich niet meer ‘voortplanten’. Elke misser laat de ‘koorts’ stijgen. Na drie sessies blijkt of de infectie is gestopt.
Dynamiek
Bij ”Inspecteer de aarde” is een grote draaiende globe een blikvanger. Op deze planeet gebeurt van alles. Vliegtuigen kruipen als mieren over de globe, en met een druk op de knop worden het smelten en groeien van de Noord- en Zuidpoolijs, de vegetatiezones, plaattektoniek en vulkanen in beeld gebracht.
De opstelling geeft een indruk van de aarde als een groot, dynamisch systeem. Daarin hebben wetenschappers pas sinds enkele jaren een beetje inzicht gekregen, aldus Van Oord.
Museon
De tentoonstelling ”Wetenschap verandert je wereld” is te bezoeken tot en met de herfstvakantie. Openingstijden alle dagen behalve maandag van 11.00 tot 17.00 uur, in schoolvakanties ook op maandagen.
Museon, Stadhouderslaan 37, 2517 HV Den Haag
