Dat betoogde dr. Roel Meijer dinsdag tijdens een actualiteitencollege van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Meijer is docent geschiedenis van het Midden-Oosten aan die instelling en tevens onderzoeker bij het instituut Clingendael.

Een van de oorzaken van het islamitisch terrorisme ligt volgens Meijer bij de „stagnatie” van de politieke ontwikkeling in het Midden-Oosten. Omdat het Westen –met de Verenigde Staten als boegbeeld– veel autocratische regime in die regio steunde, werd dit het voorwerp van het verzet. „Maar het Midden-Oosten is nu zelf in beweging gekomen. Er is een andere uitlaatklep.”

Ook al was er de laatste jaren weinig politieke ontwikkeling in het Midden-Oosten, toch is er veel en diep nagedacht. Meijer: „De islam kent geen concepten voor politiek debat. In sommige landen, zoals Bin Ladens geboorteland Saudi-Arabië, wordt het bestaan van politiek feitelijk ontkend. Maar door de invloed van het Westen zijn er toch allerlei ideeën geïmporteerd en vanuit de islam beredeneerd.”

Concreet noemde Meijer concepten zoals een onafhankelijke rechterlijke macht, vrije verkiezingen en een onafhankelijke pers. „Juist deze week is dit soort gedachten vastgelegd in de statuten van de moslimbroederschap in Egypte, die in september waarschijnlijk de grootste partij wordt. Ook de gelijke behandeling van christenen en niet-christenen is daarin vastgelegd. Er is dus een heel nieuwe stroming ontstaan.”

Meijer gaf toe dat er geen garantie is dat de hervormingen lukken. In Syrië en Libië heerst immers nog het geweld en Tunesië en Egypte zitten nog in een wankele overgangsfase. „Als deze revoluties mislukken, kan het zijn dat het geweld weer terugkeert. Maar voorlopig is het even van de agenda.”

Ook in Nederland acht Meijer een aanslag voorlopig zeer onwaarschijnlijk. „De leden van de Hofstadgroep zijn onschadelijk gemaakt. Ik vermoed dat het optreden van deze groep eenmalig was.”

Conflictdeskundige Léon Wecke sprak dinsdag voorafgaand aan het college een column uit. Hij stelde daarin dat niet de islamitische wereld de ”as van het kwaad” is, maar de „milieuvervuiling, armoede, honger en ziekten.”