Voor F. Sturm (84) –„rasechte Amsterdammer”– is het een van de mooie kanten aan het jaarlijkse defilé op Bevrijdingsdag in Wageningen. „Als een stukje vuil, zo werden we behandeld na onze diensttijd in Nederlands-Indië. Totaal geen erkenning. We werden met de nek aangekeken: wij hadden niks in Indië te zoeken. Maar het was niet ónze keuze om ernaartoe te gaan. Ik ging tegen m’n zin. ’k Heb er zo’n drie jaar van mijn leven voor opgeofferd.

We hadden net de oorlog gehad, en toen moesten we in militaire dienst. Van 1948 tot de nazomer van 1950 ben ik in Indië geweest, als ambulancechauffeur. Tot het laatst toe heb ik gereden. Ik was de laatste man die aan boord ging, toen we aan de thuisreis begonnen.”

De geur van warm gras hangt in de grote tent in het Wageningse park De Dreijen. Veteranen groeperen zich rond de vaantjes van de verschillende legeronderdelen die op de tafels staan. „Hier ontmoet je de oude jongens”, zegt Sturm. „Maar er vallen er steeds meer af.”

Zijn diensttijd hield hem zijn verdere leven niet zo bezig. „Een beetje frustratie zat er natuurlijk wel, maar dat ebt weg. Maar als je ouder wordt, gaat het verleden je weer meer bezighouden.”

Erkenning is er nu wel. „In de jaren negentig is dat verbeterd.” Later op de middag zullen de veteranen weer door Wageningen trekken, toegejuicht voor wat ze voor het vaderland deden. „Het warme bad van Wageningen”, zoals de veteranen het noemen.

Kanonschot

Buiten de tent klinkt de dreun van een kanonschot. Het zanderige park is een eldorado voor liefhebbers van oude wapens en legervoertuigen, uit de tijd dat Nederland nog een flinke krijgsmacht had. Tanks fungeren als klimrek. Geweren paffen losse flodders uit. Doedelzakken strooien klaagtonen door het park. Een motorordonnans laat een stofwolk achter zich. Muziekkorpsen oefenen voor het defilé; het marcheren gaat nog niet allemaal tegelijk.

Park De Dreijen laat de mooie kant van de oorlogsvoering zien. De angst, de ontberingen, de doodsdreiging ontbreken. Hoewel, aan de rand staat een oud veldhospitaal van het Rode Kruis. In de tent is het benauwd warm.

Het is in het park lang zo druk niet als tijdens de 65e bevrijdingsherdenking, vorig jaar. Aan het weer ligt het niet. Een helderblauwe lucht overkoepelt de stad waar de Duitsers capituleerden. De parachutisten die de landing inzetten, zijn al van ver te zien. De piloot die hen neerliet, laat het publiek groeten voordat hij terugkeert naar Teuge. Sommige ‘springers’ –ze voeren vlaggen van verschillende landen mee– buitelen pal voor de bezoekers in het gras.

Veteranen zijn er in alle soorten en maten. Er is al volop bier, en er zijn al volop sterke verhalen.

In een van de universiteitsgebouwen laten modelbouwers enorme oorlogsschepen zien. Noldus Face Reader registreert de wisselende gezichtsuitdrukkingen van mensen die oorlogsbeelden krijgen voorgeschoteld. Dat is aan de man die zich voor de webcam heeft opgesteld niet besteed; ijzig bekijkt hij foto na foto. „Sommige mensen kijken vrij neutraal”, constateert een woordvoerster. „Bij kinderen zie je wel grote verschillen.”

Kritiek op Wilders

Elders in de stad heeft een groot aantal muziekoptredens plaats. Aan het Wageningse feest ging een incidentje vooraf. Punkband Jos en Tosti’s schrapte in overleg met de organisatoren het nummer ”Mussolini van de Lage Landen” uit zijn repertoire, omdat daarin kritiek op PVV-leider Wilders te horen zou zijn.

Aan het begin van de middag ontsteekt premier Rutte het bevrijdingsvuur. Tijdens de herdenkingsbijeenkomst in de Johannes de Doperkerk laat het Orkest Koninklijke Luchtmacht zich horen en spreekt oud-minister Hirsch Ballin. Prof. mr. Pieter van Vollenhoven en premier Rutte wonen de samenkomst bij.

Daarna heeft de Herdenkingsplechtigheid Capitulaties 1945 plaats bij het Nationaal Bevrijdingsmonument op het 5 Mei-plein. De vlaggen van de bevrijders waaieren uit, een krans wordt gelegd, en na één minuut stilte klinkt het Wilhelmus. Na de toespraak van VN-jongerenvertegenwoordiger Dirk Jansen over het omgaan met vrijheid laten kinderen van de St. Jozefschool uit Wageningen, die het monument heeft geadopteerd, duiven los.

Dat is het startsein voor het Bevrijdingsdefilé. Het telt zo’n 1500 deelnemers. Er trekken 1200 veteranen aan het publiek voorbij, velen fier en recht, anderen stram en gebogen. De oudsten laten zich rijden in een van de zeventig historische voertuigen in de stoet. Twaalf muziekkorpsen zetten de optocht luister bij.

Nu oud-strijders van jongere conflicten aandacht krijgen tijdens Veteranendag in Den Haag, ligt in Wageningen het accent weer meer op de strijd tijdens de Tweede Wereldoorlog. De veteranen die meehielpen aan de bevrijding van Nederland, krijgen een groots applaus. Ze zwaaien naar het publiek en salueren voor hoogwaardigheidsbekleders. De toeschouwers op hun beurt huldigen de veteranen die zich ingezet hebben voor vrede en vrijheid.