Het toestel landde veilig, met slechts twee lichtgewonden aan boord. De decompressie ontstond doordat een verbindingsstuk van 30 x 150 centimeter uit de bovenkant van de romp afbrak als gevolg van scheuren in het metaal. Southwest hield direct al haar (81) vliegtuigen van dit type aan de grond voor inspecties in samenwerking met vliegtuigfabrikant Boeing. In vijf andere toestellen werden ook scheurtjes in de romp aangetroffen. De Amerikaanse Rijksluchtvaartdienst vaardigde een verordening uit dat alle 579 Boeing 737’s van de series 300, 400 en 500 snel gecontroleerd moesten worden. Bij de KLM ging het daarbij om twee vliegtuigen die beide in orde bleken.

Scheurtjes ontstaan door zogenoemde metaalmoeheid bij langdurig en intensief gebruik. Vooral het laatste speelt een grote rol. Zowel bij de start als bij de landing worden er door de voortdurend op- en afgebouwde luchtdruk van de cabine sterke krachten op de romp uitgeoefend. Door die druk en bewegingen op het metaal ontstaan op den duur scheurtjes die bij niet tijdige ontdekking fatale gevolgen hebben. De term moeheid suggereert dat het metaal van zichzelf moe of bros wordt, maar dat is dus niet het geval. De desbetreffende Boeing 737 van Southwest is vijftien jaar oud en heeft circa 39.000 cycli gemaakt. Een cyclus is een start en een landing. Southwest vliegt veel korte routes, waardoor haar vliegtuigen veel cycli maken.

Meestal zijn scheurtjes in vliegtuigen voor het blote oog onzichtbaar. Langzaam groeien die uit tot ze wel zichtbaar zijn, maar in zo’n geval is de limiet waarbij een vlucht niet meer veilig is, allang overschreden. Controle op metaalmoeheid gebeurt door elektrische stroom door het metaal te sturen. Hierbij meet een detector de variaties in de wisselstroom. Daarbij verstoren scheurtjes de elektrische stroom voldoende om latente problemen aan te tonen. Bij afwijkingen worden ook nog röntgenfoto’s gemaakt of ultrasone golven toegepast. Afhankelijk van de grootte worden de scheurtjes gerepareerd of worden delen van het vliegtuig vervangen.

Boeing was op de hoogte van de mogelijkheid tot scheurvorming in de 737-300, maar verwachtte die situatie pas bij 60.000 cycli. Metaalmoeheid in vliegtuigen dateert overigens al vanaf de introductie in 1952 van het eerste straalverkeersvliegtuig, de Havilland Comet, een Brits toestel. Na enkele fatale ongelukken met de Comet werd dit type vier jaar uit de lucht genomen toen metaalmoeheid de oorzaak van de rampen bleek. Scheurvorming is niet geheel te voorkomen. Door verbeterde fabricagetechnieken is de kans op metaalmoeheid wel sterk teruggedrongen. Door eerder controles, vanaf 30.000 starts en landingen, moet het risico op ongelukken door metaalmoeheid nu op nul komen.