Dr. Kater, christelijk gereformeerd predikant en docent dogmatiek en apologetiek aan de Theologische Universiteit van Apeldoorn (TUA), en rechtsfilosoof prof. Cliteur gingen gisteravond in Gouda in debat over het thema ”Secularisme: sterk verhaal of ijdel kabaal?”. De avond was georganiseerd door de Guido de Brès-Stichting, het wetenschappelijk instituut van de SGP.

Cliteurs standpunt heeft niets te maken met atheïsme, zegt hij. „Atheïsme is een geloofspositie, een kritiek op het theïsme. Secularisme is een speciale opvatting over de staat.” Hij zegt ook geen negatieve houding tegenover religie in het algemeen te hebben. „Wel probeer ik te laten zien dat er in de drie monotheïstische godsdiensten aanknopingspunten liggen voor geweld, die je kunt terugvoeren op verhalen uit de heilige traditie.”

Dr. Kater vindt dat Cliteur generaliseert, met name door de geschiedenis van het offer van Izaäk als kenmerkend te zien voor het christelijk geloof. Het christelijk geloof is wel monotheïstisch, maar kan niet op één lijn worden gesteld met jodendom en islam. „Het christelijk geloof heeft geen unitarisch godsidee, zoals blijkt uit geloof in God als de drie-enige God. Daarbij gaat het vooral om de positie van Jezus Christus. Het Oude Testament kan niet gelezen worden alsof het de Koran is. Het Nieuwe Testament laat ons geen andere God kennen dan de God van Abraham, maar laat wel zien dat deze de Vader is van Jezus Christus. Er is geen extremist die zich kan legitimeren met een geschiedenis in het Oude Testament. Het hart van het christelijk geloof ligt niet in de geschiedenis die u noemt, maar bij de Heere Jezus Christus.” Cliteur: „Abraham is bereid zijn zoon te offeren op bevel van God zonder hierbij een moreel filter te hebben dat hem zegt: dit gaat te ver.”

Dr. Kater: „U behandelt Genesis 22 als krantenbericht. Iemand die per se geweld wil, kan altijd iets vinden en misbruik maken van teksten. U hakt wezenlijke knopen door in uw exegese.”

Is er religie zonder moraal, luidt een andere vraag. Zonder religie is er wel moraal, geeft dr. Kater toe, maar áls er moraal is, is dat dankzij het feit dat God bestaat. „Moraal kan niet autonoom zijn, dan wordt hij zielloos, dan krijg je alleen een samenleving met regels. De liefde ontbreekt, het hart is eruit.”

Cliteur: „Je hebt geen religie nodig om moraal te legitimeren. Is dat zielloos? Het is gewoon even wennen, omdat we 2000 jaar gewend zijn om te denken dat moraal in religie gefundeerd moet zijn.”

Vraag uit de zaal aan Cliteur: Het hart van het christelijk geloof is God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf. Waarom maakt u zich zorgen over het christendom? Cliteur: „Ik heb mijn twijfels of dit het specifieke van het christendom is. De zogenaamde gulden regel tref je in alle religies en morele stelsels aan. Die gulden regel is niet waardevol omdat hij geschraagd is door religie, maar hij is in de religie terechtgekomen omdat hij goed is in zichzelf.”

Een christen kan secularist zijn, poneert Cliteur, zie het grote voorbeeld van een „politieke secularist” Jezus Christus, Die zei: Geef aan de keizer wat van de keizer is, en God wat van God is. Dr. Kater: „De scheiding van kerk en staat is voor geen enkele christen een probleem, wel de scheiding van het godsdienstige en seculiere. Religie en staat scheidt u misschien niet, maar uw volgelingen wekken toch sterk de indruk religie uit de publieke samenleving te weren.” Waarom aparte christelijke scholen, vraagt een lid van de Atheïstische Seculiere Partij. Dr. Kater: „U raakt met deze vraag niet mijn verstand, maar mijn hart. We hebben Nederland aan ons lot overgelaten. U slaat de spijker op zijn kop. Als we als christenen langs andersdenkenden heen lopen, liegt ons leven.”