Dat bleek vrijdag in Harderwijk bij de bespreking van het rapport ”Dragelijke lasten” door de generale synode van de GKV. Het document is opgesteld door deputaten financiën en beheer, die de gelden van de generale synode en de verschillende deputaatschappen beheren.

Het rapport ”Dragelijke lasten” is het resultaat van een onderzoek naar de omvang van de landelijke financiële lasten binnen de GKV en naar ontwikkelingen in het geefgedrag binnen de kerken. Daaruit blijkt onder meer dat de landelijke quota van 2001 tot 2007 met gemiddeld 4,9 procent per jaar stegen. Van 2007 tot 2011 namen die echter versneld toe tot gemiddeld 5,6 procent per jaar. De grootste stijgingen deden zich voor rond de opleiding van predikanten: de Theologische Universiteit Kampen en de financiële ondersteuning van studenten.

Het begrote landelijke quotum bedraagt dit jaar 107 euro per huishouden en dat groeit naar verwachting door naar 143 euro in 2025. Als het ledental overeenkomstig de „somberste prognoses” ook nog daalt van zo’n 124.000 naar 98.000 in 2025, dan komt het quotum uit op 180 euro per huishouden.

Het deputaatschap constateert dat in de GKV de giften per huishouden gemiddeld aanmerkelijk hoger liggen dan die in andere kerken. De kerkelijke bijdragen per huishouden worden geschat op circa 4,5 procent van de netto besteedbare inkomen. „Het niveau van de lasten in de GKV lijkt relatief hoog, en stijgt voor een deel sneller dan inflatie en inkomens”, aldus deputaten.

De vraag is of de lasten „dragelijk en verantwoord” zijn. Dat hangt volgens deputaten niet zozeer af van de omvang van de lasten, maar vooral van wat de kerkleden ervoor krijgen. „Welke waarde zien en ervaren kerken en kerkleden in de dienstverlening die ze voor de quota ontvangen? Sluit dat wel aan bij hun behoeften, bij wat ze nuttig of noodzakelijk vinden?”

Volgens deputaten gaven sommige kerken de afgelopen tijd signalen af dat de grenzen voor hen in zicht komen en dat ze de stijgende quota niet langer volledig kunnen of willen betalen. Kerkleden geven bovendien liever aan lokale, concrete en aansprekende doelen. „Dat maakt het er voor landelijke dienstverlening en quota niet gemakkelijker op.”

Om het vertrouwen en de draagvlak in de kerken te vergroten, stellen deputaten voor om na elke synode een folder met informatie over de dienstverlening en de noodzaak en kosten daarvan naar alle kerkleden te sturen. Ze sluiten bovendien niet uit dat de GKV moeten snoeien in de dienstverlening waarin kerkleden onvoldoende waarde zien. Dat zou betekenen dat sommige deputaatschappen worden opgeheven of dat die hun plannen moeten aanpassen om kosten te besparen.

Synodelid K. Wezeman (Haren) wees erop dat de huidige emeritaatsvoorziening voor predikanten onvoldoende dekking kent. Er is volgens hem een tekort van zo’n 300 euro per kerklid. „Het is onverantwoord dat we dit gat laten bestaan. Prioriteiten stellen is onontkoombaar.”

Hij stelde voor een „nulmeting” te doen. „We moeten opnieuw bekijken naar welke dienstverlening ons geld moet. Wat is nodig, wat is mooi om te hebben en waar kunnen we vanaf?”

Deputaat H. Post (Hattem) antwoordde dat een werkgroep naar de emeritaatsvoorziening gaat kijken. Daarnaast zullen de GKV naar verwachting volgend jaar wat meer financiële ruimte krijgen vanwege de rijksbijdrage voor de Theologische Universiteit. Het geld dat daarmee vrijkomt, kan de kerk eventueel gebruiken om de quota te verlagen en de lasten „dragelijker” te maken.

De synode nam vrijdag nog geen besluit over de aanbevelingen in het rapport van deputaten financiën en beheer. Wel ging ze akkoord met de ingediende begrotingen van de verschillende deputaatschappen. Ook besloot ze niet te voldoen aan revisieverzoeken van de kerken van Baflo, Balkbrug en Assen-Zuid over eerder genomen besluiten inzake huwelijk en echtscheiding.