In een volle zaal met tal van onverholen Israëlsympathisanten, gisteren in Nijkerk, is er op zijn minst één criticus: voorzitter Jan den Hertog van de stichting Vrienden van Sabeel, dat een centrum voor Palestijnse bevrijdingstheologie vormt. In het hol van de leeuw waagt hij het een mogelijke oorzaak te suggereren voor antizionisme en antisemitisme: de „bezetting” van de Palestijnse gebieden door Israël, waardoor Israël alle goodwill verspeelt.

Maar met die suggestie maakt Meindert Leerling, oud-politicus voor de ChristenUnie en betrokken bij Christenen voor Israël, direct korte metten. Met stemverheffing: „We hebben het hier niet over bezet gebied en de aanwezigheid van de nederzettingen is terecht!” Een fors applaus is zijn deel.

Schuld belijden

Over wat dan wél de oorzaken zijn van antisemitisme, heeft Leerling duidelijk omlijnde ideeën. Aan het eind van het congres leest hij een resolutie voor, waarvan hij vraagt of de aanwezigen ermee akkoord gaan. In de resolutie wijst hij enerzijds de vervangingstheologie in de kerken aan als boosdoener. Doordat de kerk zichzelf in plaats van Israël positioneerde, ontstond er voedingsbodem voor antisemitisme.

Leerling doet een oproep aan de kerken om „schuld te belijden voor het aandeel in het lijden van het Joodse volk en vergeving te vragen.” Ook roept hij ze ertoe op „alles in het werk te stellen om de vervangingstheologie uit te bannen.”

Anderzijds wijst Leerling op de voortgaande islamisering van de westerse cultuur, die volgens hem eveneens een oorzaak van antisemitisme is. De politiek moet dat gevaar onderkennen en „alle mogelijke middelen” aanwenden om de islamisering te stoppen, stelt hij in zijn verklaring. Hoewel er niet officieel wordt gestemd, maken de enthousiaste reacties in de zaal duidelijk dat de overgrote meerderheid van de aanwezigen achter de resolutie staat.

Monster bestrijden

Niet alleen oorzaken, ook oplossingen komen aan de orde op het congres. De vele sprekers maken op verzoek van dagvoorzitter Gert Jan Segers van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie duidelijk wat er moet gebeuren.

Fractievoorzitter Van der Staaij van de SGP: „Bid en werk is een cliché, maar het is nog wel waar. Wij zullen er ons binnen de politiek sterk voor maken dat de politiek nooit zal wennen aan antisemitisme en dat we ons blijven inspannen om dat monster te bestrijden.”

Dr. Manfred Gerstenfeld, bestuursvoorzitter van het Jerusalem Center for Public Affairs, oppert een heel praktische mogelijkheid: „Begin een kantoor dat antisemitische uitlatingen op de voet volgt en de organisaties die zich daaraan schuldig maken steeds weer kritiseert en op de vingers tikt. Op die manier kunt u heel veel doen.”

Prof. dr. Hans Jansen –niet de arabist, maar de expert in antisemitisme– wijst vooral op de vele antisemitische uitlatingen in de Arabische wereld en belooft zijn best te doen „om met anderen ervoor te zorgen dat de Protestantse Kerk in Nederland de thematiek van het islamitische antisemitisme niet langer volkomen zal negeren.”

Het congres werd door enkele honderden mensen bijgewoond.