Drie rechters van de zogenoemde wrakingskamer hebben zich donderdag over het verzoek van de advocaten gebogen. Binnen twee weken vellen ze een oordeel. Dat betekent dat de inhoudelijke behandeling van de zaak zeker tot die uitspraak stilligt. Verpalen en zijn twee collega’s ontkenden donderdag partijdig te zijn.

Verpalen, belast met de strafzaken tegen veertien verdachten, is gewraakt omdat hij het bekende gedichtje van Hieronymus van Alphen voorhield, waarin de regels „Jantje zag eens pruimen hangen, o als eieren zo groot” en „aan een boom, zo vol geladen mist men vijf, zes pruimen niet!” zijn vervat. De verdediging vat die voordracht op als een vroegtijdig, negatief oordeel over de betrokken verdachten.

„Ik schetste alleen de verdenking in het dossier”, lichtte Verpalen toe aan de wrakingskamer. „Ik heb niet gezinspeeld op de uitkomst van het proces.”

Volgens Verpalen ging de ondervraging van één van de verdachten moeizaam. Hij wilde weten waarom er heel veel geld door de handen van de verdachte ging en dat er uiteindelijk geld daarvan was verdwenen. „Ik wilde daar een verklaring over, maar het leek erop dat hij mijn vraagstelling niet begreep. Daarom heb ik het gedicht aangehaald, als verduidelijking. Het was de bedoeling om iets los te maken, niet om een oordeel te geven”, benadrukte de rechtbankvoorzitter.

De verdachten en advocaten zien dat anders. „Een rechter mag kritisch vragen, maar zo was het niet in dit geval. Het was concluderend”, stelt advocaat Han Jahae vast. „Voor de cliënten en voor de neutrale buitenstaander heeft de rechtbankvoorzitter niets anders gedaan dan de schuldvraag al beantwoord. Dat mag pas bij het vonnis.”

In het megaproces staan de veertien verdachten verspreid over ongeveer veertig zittingsdagen terecht. Justitie denkt dat zij vele tientallen miljoenen euro’s hebben opgestreken met het gunnen en de afwikkeling van grote bouwprojecten en bij de afhandeling van grote onroerendgoedtransacties. Prestigieuze projecten als het Eurocenter en de Symphony-toren aan de Amsterdamse Zuidas waren daarbij.

Vanaf volgende week stond ook de behandeling van de zaken van de hoofdverdachten Jan van V., Nico V., Cees H. en Olivier L. gepland. Het is nog de vraag of dit ook inderdaad doorgaat. Jan van V. is voormalig directeur Bouwfonds Vastgoedontwikkeling. Justitie ziet hem als initiator van en spil in de vastgoedfraude en verdenkt hem onder meer van miljoenenverduistering, witwassen, omkoping en deelname aan een criminele organisatie. Van V. en zijn bv’s schikten voor ruim 70 miljoen euro met de gedupeerde bedrijven Philips Pensioenfonds en Rabo Vastgoedgroep.