Alhoewel er verschillen zijn qua demografische structuur vallen er opvallende parallellen te trekken tussen Libië en Bahrein. In beide landen is er sprake van demonstraties voor én tegen het zittende regime. De Libische leider Gaddafi heeft de afgelopen decennia een verdeel-en-heerspolitiek gevoerd die zijn regime versterkte. De Libische samenleving is opgedeeld in elkaar vaak vijandig gezinde stammen en Gaddafi wist hier politieke munt uit te slaan.

Hij zette een patronagesysteem op, waardoor bepaalde stammen profiteerden van de olierijkdom van het land en daarmee toegang kregen tot de politieke macht. Terwijl andere stammen hiervan werden uitgesloten en zo economisch en politiek werden gemarginaliseerd. Met dit privilegesysteem werd de politieke loyaliteit gekocht van die stammen die van het Libische regime profiteerden. Het zijn juist deze stammen die Gaddafi loyaal zijn gebleven. Omdat ze alles te verliezen hebben.

In Bahrein werd hetzelfde patronagesysteem opgebouwd, maar hier is de situatie explosiever omdat de breuklijnen tussen degenen die wel of niet van het regime profiteren vooral langs religieuze lijnen lopen. De heersende al-Khalifadynastie is van soennitische signatuur en heerst over een bevolking die voor zo’n 70 procent sjiitisch is. Alhoewel er ook wel sjiitische economisch machtige families in Bahrein leven, is het vooral de soennitische minderheid die via het privilegesysteem zowel economisch als politiek van het regime in Bahrein profiteerde.

Het is daarom niet verwonderlijk dat deze soennitische minderheid de afgelopen weken luidkeels van zich deed horen in proregeringsdemonstraties. Dit maakt de situatie in Bahrein veel gevaarlijker dan de ontwikkelingen in Libië. In Arabische media wordt reeds gesproken over de „libanisering” van Bahrein.

In Libanon voelen de soennieten zich steeds verder in het nauw gedreven door de sjiitische, door Iran gefinancierde Hezbollah. Het was veelzeggend dat Saudi-Arabië, de belangrijkste steunpilaar van de Libanese soennieten, in januari liet weten „zijn handen af te trekken van Libanon.” Wat alom werd geïnterpreteerd als triomf voor Iran.

Saudi-Arabië kan dit scenario echter niet accepteren in de regio van de Perzische Golf. De soennitische regimes in de golfregio vrezen de Iraanse expansiezucht en hebben daarom besloten de monarchie in Bahrein actief te steunen. Omdat in hun visie democratische hervormingen in Bahrein slechts zullen leiden tot een versterking van de positie van de sjiieten –en dus Iran– in dit land, wat een directe bedreiging zou vormen voor de stabiliteit van de overige golfstaten.

Vandaar dat Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten maandag een troepenmacht stuurden naar het militair zwakke Bahrein. De gevolgen van dit besluit op de lange termijn zijn nog niet te overzien. De sjiitische oppositie in Bahrein gebruikte de afgelopen dagen zwaar beladen termen en noemde de troepenmacht uit de golfstaten een „bezettingsmacht.” De sjiieten verklaarden dat ze het Saudische besluit om troepen naar Bahrein te zenden, opvatten als een „regelrechte oorlogsverklaring.” Gevreesd wordt dat deze beslissing de weg vrijmaakt voor Teheran om eveneens troepen te sturen om zijn „sjiitische broeders” te hulp te schieten.

Net als rond de onlusten in Jemen wordt ook in de onrust in Bahrein de Iraanse hand vermoed – maar dit is niet bewezen. De sjiitische geestelijken in Bahrein spelen een duidelijke rol bij het mobiliseren van de massa’s. Het overgrote deel van hen is opgeleid in de Iraanse stad Qom. Bovendien hebben de officiële Iraanse media duidelijk partij gekozen in het conflict. Zo verklaarde de krant Kayan, die de stem vertolkt van de Iraanse ayatollah Ali Khamenei, dat „het regime in Bahrein corrupt en niet legitiem is” en dat de „al-Khalifadynastie in Bahrein al 200 jaar de sjiieten onderdrukt.”

Het conflict in Bahrein zou pas écht escaleren als Iran inderdaad troepen zou sturen. Een mogelijkheid die door Irankenners beslist niet wordt uitgesloten.