Waaraan worden mensen blootgesteld bij radioactieve straling?

Uit de Fukushima-kernreactor is een stoomwolk met daarin radioactief jodium vrijgekomen. Dit is gevaarlijk omdat mensen via de schildklier dit radioactieve jodium kunnen opnemen. De schildklier heeft namelijk jodium nodig om hormonen te produceren.

Is radioactiviteit altijd gevaarlijk?

Er wordt vanuit gegaan dat radioactieve straling extra kans geeft op kanker. Bij lage stralingsniveaus is die kans echter erg klein. Er is overigens altijd radioactiviteit aanwezig, maar daar zien we geen effecten van. De hoeveelheid straling verschilt van plek tot plek. Zo is er hoog in de bergen meer aanwezig dan hier bij ons in Nederland.

Hoe zit dat met die jodiumtabletten?

Jodiumtabletten zorgen ervoor dat je schildklier verzadigd raakt met jodium en dus geen (radioactief) jodium uit de omgeving opneemt. Daarom is het belangrijk om bij blootstelling aan de radioactieve wolk zo snel mogelijk een tablet te nemen, het liefst zelfs van tevoren. Maar ook als een jodiumpil later wordt ingenomen helpt het nog, omdat jodium dat via de mond is ingenomen sneller de schildklier bereikt dan jodium dat is ingeademd.

Nederland heeft ook een kerncentrale in Borssele in Zeeland. Is dat niet gevaarlijk?

De kans op een kernramp is klein, maar ook in Nederland zijn er voorzorgsmaatregelen genomen. In het rampenplan is bijvoorbeeld evacuatie, schuilen en het uitdelen van jodiumpillen goed voorbereid. En veel mensen in de buurt van de centrale hebben al jodiumpillen in huis.

Kun je direct overlijden aan radioactiviteit?

Radioactieve straling kan kanker veroorzaken. Hoe meer je wordt blootgesteld aan radioactieve straling, hoe groter de kans daarop. Maar als je als gevolg hiervan kanker krijgt, dan is dat pas na vele (tientallen) jaren. De kans dat dat niet gebeurt is overigens veel groter ondanks de straling. Zelfs als je in één keer honderd keer meer straling oploopt dan normaal in een jaar, neemt je kans op kanker nog maar met ongeveer 1 procent toe. Maar als je een extreem grote hoeveelheid radioactieve straling ineens ontvangt, dan wordt je veel sneller ziek en is er ook een grote kans dat je dat niet overleeft. Bij de ramp in Tsjernobyl in de jaren tachtig van de vorige eeuw was dat het geval bij zo’n 135 mensen die tijdens de ramp vlakbij de ontplofte reactor zijn blootgesteld. Daarvan zijn er later bijna vijftig overleden aan de gevolgen van stralingsziekte.