Zondagmiddag. Een Lynxhelikopter stijgt op van het achterdek van de Hr. Ms. Tromp voor de kust van Libië. De drie bemanningsleden krijgen opdracht een Nederlander te evacueren – samen met een andere Europeaan. De heli vliegt Libië binnen en landt bij de stad Sirte. Onverwacht omsingelen Gaddafigetrouwe troepen de Lynx en nemen de bemanning gevangen.

De missie roept veel vragen op. Waarom neemt Defensie zo veel risico’s voor één landgenoot? Waarom zitten er geen gewapende mariniers in de Lynx? Maar vooral, wie heeft opdracht gegeven voor de actie?

Vragen waar niemand op dit moment antwoord op kan –of wil– geven. De veiligheid van de militairen staat voorop, verklaart Defensie. Eén ding is echter duidelijk, de mislukte missie is voor Nederland niet iets om trots op te zijn.

„De operatie komt raar over”, analyseert Rob de Wijk, directeur van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS) en hoogleraar aan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda. Het mislukken van geheime missies is in negen van de tien gevallen te wijten aan het ontbreken van voldoende inlichtingen of het verkeerd interpreteren ervan. „Grote kans dat dat hier ook het geval is. Ondanks een grondige voorbereiding kan zo’n actie daarom toch verkeerd aflopen. Is er sprake van een ”intelligence failure”, dan heeft Defensie geblunderd.” Desondanks valt de imagoschade voor de marine mee, vindt hij. „Je weet altijd dat zoiets kan gebeuren.”

Het binnenvliegen van Libië met een nauwelijks bewapende Lynx „hóéft niet onverantwoord te zijn”, stelt De Wijk. „Sirte is erg dunbevolkt. De marine zal inlichtingen hebben gehad dat de situatie veilig was. Anders start je zo’n operatie niet. De crux bij dit soort missies zit ’m altijd in inlichtingen.”

De gevangenneming schaadt de rol van Nederland en versterkt de positie van Gaddafi aanzienlijk. „Het gegoochel van gisteren met militairen op tv is het ergste wat je kan overkomen. Gaddafi zet ze in voor propaganda. En oorlogvoeren bestaat voor 50 procent uit propaganda.” Nederland kan daarentegen op dit moment erg moeilijk pleiten voor sancties.

Een afloop van de zaak is niet te voorspellen. „De gevangenschap van de militairen kan jaren duren. Een Zwitser heeft twee jaar vastgezeten. Het verloop hangt uiteraard helemaal af van de ontwikkelingen in Libië. De overlevingskans van Gaddafi is echter groter dan menigeen denkt.”

De „meest relevante” vraag is voor De Wijk wie opdracht heeft gegeven voor de actie. „Normaal gesproken is dat de minister van Defensie, met instemming van de premier en Buitenlandse Zaken en Justitie.”

Sommige bewindslieden hebben nog wat uit te leggen.