„Het is geen serieus raadplegend referendum maar politieke stemmingmakerij”, zegt de Waddinxveense PvdA-fractievoorzitter Ten Zijthoff stellig. „Dit referendum heeft geen enkel nut. De fusie met Gouda gaat gewoon door, wat de Waddinxveners er ook van vinden. Dat heeft het politieke bestuur van Waddinxveen aan zichzelf te wijten.”

Volgens Ten Zijthoff heeft de Waddinxveense raad tijdens de vorige raadsperiode unaniem ingestemd met een waardevrij onderzoek naar de voor- en nadelen van een fusie met Gouda. „Het huidige college heeft daar na de verkiezingen in maart 2010 een streep doorgehaald en eenzijdig de besprekingen met Gouda opgezegd. Nu heeft de provincie Zuid-Holland de regie overgenomen en zal zij een fusie afdwingen. Het belang van het grote Gouda –dat aan alle kanten met ruimtetekort kampt– zal zwaarder wegen dan het nee van het veel kleinere Waddinxveen.”

De problematiek van Gouda wordt niet opgelost door een fusie met Waddinxveen, denkt fractievoorzitter Timmermans van de Protestantse Combinatie Waddinxveen (PCW, een gecombineerde partij van SGP, ChristenUnie en Hervormde Kiesvereniging Waddinxveen). „Gouda heeft ruimte en geld nodig, dat kunnen we niet bieden. Gouda heeft gewoon te veel ambities, die moet het eerst maar eens bijstellen. Wij eisen toch ook geen grond op van onze buurgemeenten omdat we zo graag willen groeien?”

Een fusie met Gouda maakt meer kapot dan samenwerking kan oplossen, zo is de stelling van de PCW. „In 2006 concludeerde de onafhankelijke commissie Van den Berg al dat het samengaan van Waddinxveen en Gouda geen duurzame oplossing is voor de problematiek in de streek. Daar komt bij dat de Waddinxveners een fusie eerder als een vijandelijke overname zien dan als een samensmelting van twee gelijkwaardige partners.”

De uitkomst van het referendum lijkt bij voorbaat vast te staan. In de referendumkrant die de gemeente Waddinxveen deze maand uitbracht, geeft het gemeentebestuur aan voor zelfstandigheid te kiezen. De drie coalitiepartijen PCW, VVD en CDA –samen 14 zetels in de raad– gaan voor samenwerken in plaats van samengaan. De oppositiepartijen PvdA, D66 en Weerbaar Waddinxveen –met samen 7 raadszetels– vinden dat er niets meer te kiezen valt. PvdA’er Ten Zijthoff verwacht dat zeker 70 procent van Waddinxveen tegen een fusie met Gouda stemt.

Met deze uitkomst kan Waddinxveen een duidelijk signaal afgeven richting de provincie en de Eerste en de Tweede Kamer, denkt Timmermans. „Zuid-Holland geeft alleen maar een advies over een eventuele herindeling, het kabinet moet een wetsvoorstel indienen, de Tweede Kamer moet beslissen en de Eerste Kamer moet zijn goedkeuring geven.” Het is bekend dat partijen in de Tweede Kamer zoals PVV, CDA, SP, ChristenUnie en SGP tegen gedwongen herindelingen zijn.

Maar ook binnen de Provinciale Staten van Zuid-Holland is het nog allerminst een gelopen race, zo geeft Statenlid Stoop aan. De voorzitter van de ChristenUnie/SGP-fractie wil eerst de argumenten van Gouda en Waddinxveen zien, voordat hij een standpunt inneemt. Dat zal nog niet zo eenvoudig zijn, omdat de fracties van CU en SGP in Gouda groot voorstander zijn van de fusie, terwijl de CU en de SGP in Waddinxveen –gecombineerd in de PCW– fel tegenstander zijn. „We moeten bezien welke belangen het zwaarst wegen”, aldus Stoop.

Het zou best kunnen dat er na de Statenverkiezingen op 2 maart een einde komt aan de fusiedrang van de provincie Zuid-Holland. De PVV, die voor het eerst meedoet, is tegen gedwongen herindelingen. Onder andere de ChristenUnie en de SGP hebben in hun verkiezingsprogramma staan gemeenten niet te willen dwingen tot fusie. Kandidaat-gedeputeerde Spies (CDA) zei in deze krant fel tegenstander te zijn van opgelegde fusies. Commissaris van de Koningin Franssen wil wel graag grote, bestuurskrachtige gemeenten, maar moet het nieuw te vormen provinciebestuur achter zich zien te krijgen.

Eerst maar eens naar de stembus. Burgemeester Cremers van Waddinxveen kijkt in elk geval met spanning uit naar 2 maart. „Het is goed dat de bevolking zich uitspreekt over een eventuele fusie. Ik ben benieuwd hoeveel Waddinxveners er gaan stemmen en wat de uitkomst van het referendum is.”