Wat is tbs?

De tbs-maatregel is bedoeld voor criminelen die verminderd toerekeningsvatbaar zijn vanwege een stoornis. Delinquenten worden behandeld in de diverse tbs-klinieken, achter slot en grendel.

Hoe lang zit iemand in tbs?

Die periode is opgelopen tot gemiddeld tien jaar. Een rechter beslist of verlenging van tbs nodig is. In theorie kan iemand levenslang in behandeling blijven. Daarom vrezen veel delinquenten tbs en proberen ze die –op advies van hun advocaat– te ontlopen.

Hoe kunnen mensen tbs ontlopen?

Bij het Pieter Baan Centrum proberen onderzoekers in krap twee maanden zicht te krijgen op iemands stoornis door onder meer gesprekken met de verdachte. Als die echter zwijgt, wordt het een stuk lastiger om een precies beeld van zijn stoornis te krijgen en vast te stellen of iemand verminderd toerekeningsvatbaar was bij bijvoorbeeld het plegen van een moord. Dat kan betekenen dat in de rapportage aan de rechter niet duidelijk wordt wat een delinquent precies mankeert.

Betekent dat automatisch dat een rechter afziet van het opleggen van tbs?

Nee. Een rechter kan toch beslissen om tbs op te leggen. Dit komt echter sporadisch voor. Als er geen duidelijk beeld is van de stoornis, zal een rechter doorgaans afzien van tbs-oplegging. Voor de verdachte loont het dus om niet mee te werken aan een gedragskundig onderzoek. Dat kan betekenen dat iemand –na een celstraf– onbehandeld op straat komt te staan.

Dat moet voor onder meer slachtoffers een frustrerende gang van zaken zijn?

Zonder meer. Dat werd deze week opnieuw duidelijk in de zaak van het ontvoerde en misbruikte 7-jarige meisje Hannah uit Ede. Het Arnhemse gerechtshof legde kidnapper Kaj M. in hoger beroep twaalf jaar cel op. M., die weigerde mee te werken aan gedragskundig onderzoek, ontsnapt echter aan tbs. De vader van Hannah, Henk Donkersteeg, vreest dat een onbehandelde Kaj M. in de toekomst weer slachtoffers maakt. Ook het gerechtshof is gefrustreerd over de opstelling van Kaj M. „Met zijn weigerachtige opstelling bereikt verdachte dat het bestaan van een stoornis niet kan worden vastgesteld en dat deze –zo die zou bestaan– onbehandeld blijft.”

Is de handtekeningenactie die Donkersteeg vorig jaar hield om het tbs-beleid gewijzigd te krijgen van invloed op de nieuwe plannen van Teeven?

In zijn vandaag aan de Kamer verstuurde brief over het tbs-beleid spreekt Teeven met waardering over de actie van Donkersteeg. De staatssecretaris toont zich „verheugd” over het initiatief van de Edenaar. „Zeker als bedacht wordt dat het initiatief is genomen door de ouders van een misbruikt kind.” Wel wijst Teeven erop dat verdachten niet kunnen worden gedwongen mee te werken aan hun eigen veroordeling.