Dag 8: Onrust in Egypte
Egypte is voor de achtste achtereenvolgende dag het toneel van protesten. De demonstranten eisen het vertrek van president Hosni Mubarak. In een toespraak voor de staatstelevisie heeft Mubarak dinsdagavond aangekondigd zich niet herkiesbaar te stellen. Lees hier een overzicht van de ontwikkelingen van dinsdag.
22:35 uur – Politicus George Ishak, lid van een van de oppositiepartijen in Egypte, vertelt aan de BBC zeer teleurgesteld te zijn na de toespraak van Mubarak. „We zijn ook erg boos. We hebben hele duidelijke eisen en hij heeft al de eisen naast zich neergelegd. Hij moet nu vertrekken. Ik ben bang voor wat er nu gaat gebeuren.”
22:35 uur – Mubarak hekelde in zijn toespraak de politieke bewegingen die volgens hem „blind en doof waren voor zijn uitnodiging voor een dialoog. Het resultaat is dat ik u vanavond rechtstreeks toespreek. Ik zocht nooit de macht.”
22:16 uur – De demonstranten in Caïro scanderen „Vertrek! vertrek!”
22:15 uur – Volgens Mubarak is zijn eerste prioriteit het herstel van vrede en stabiliteit in het land, en het waarborgen van een veilige overgang naar een nieuw leiderschap.
22:12 uur – Mubarak: „De Hosni Mubarak die u vandaag toespreekt is trots op zijn jaren in dienst van het volk. Ik heb voor dit volk gevochten. De geschiedenis zal mij en mijn erfenis oordelen. Trots Egypte zal altijd sterk zijn, daarvan moeten we ons vergewissen!”
22:08 uur – Mubarak zegt gondwettelijke hervormingen te willen doorvoeren die presidentiële termijnen verkorten en meer ruimte bieden aan potentiële presidentskandidaten.
22:07 uur – Mubarak: „Ik zal mijn verantwoordelijkheden niet uit de weg gaan, maar er voor zorgen dat er een goede machtsoverdracht plaatsvindt in een stabiel klimaat.”
22:05 uur – Mubarak zal zich geen kandidaat stellen bij de volgende presidentsverkiezingen in september, maar wil zijn termijn wel uitdienen.
22:03 uur – Mubarak: „Velen hebben de demonstraties misbruikt om onrust te stoken. Politieke krachten ondermijnen de stabiliteit van Egypte.”
21:59 uur – President Mubarak is zojuist op de Egyptische staatstelevisie verschenen.
21:55 uur – De Egyptische staatstelevisie toont voortdurend beelden van pro-Mubarak betogers.
21:07 uur – De menigte op het Tahrirplein scandeert onophoudelijk „Vrijheid, vrijheid!” „Laat God het waarmaken, laat het vanavond gebeuren!”
20:45 uur – De Egyptische staatstelevisie meldt nu ook dat Mubarak het volk spoedig zal toespreken.
20:32 uur – Volgens de Amerikaanse krant The New York Times heeft Obama er bij zijn ambtgenoot Mubarak op aangedrongen zich niet opnieuw kandidaat te stellen voor de presidentverkiezingen.
20:28 uur – Volgens Reuters heeft president Obama’s speciale gezant voor Egypte Frank Wisner overleg gevoerd met Mubarak over de politieke crisis.
20:25 uur – Persbureau Reuters meldt dat Google’s marketingdirecteur voor het Midden-Oosten Wael Ghonim sinds afgelopen donderdag is vermist in Egypte.
20:20 uur – Enkele vooraanstaande leden van de NDP-partij van Mubarak bevestigen tegenover de BBC dat de president in de komende uren een verklaring zal geven. Onduidelijk is of hij dat zelf zal doen, of dat het een schriftelijke verklaring zal zijn.
20:18 uur – Een demonstrant op het Tahrirplein vertelt aan Al Jazeera dat er activiteiten, zoals een voetbalwedstrijd, georganiseerd worden om de menigte bezig te houden.
20:07 uur – Ook Al Jazeera meldt nu dat Mubarak de bevolking vanavond zal toespreken. De autoriteiten hebben de berichten nog niet bevestigd. Onduidelijk is hoe laat de speech zou moeten plaatsvinden.
20:05 uur – Premier Ahmed Shafiq is zojuist op de Egyptische staatstelevisie verschenen. Hij zegt bezorgd te zijn, maar is vol vertrouwen dat hij het land stabiliteit kan brengen.
19:46 uur – De Arabische zender bericht daarnaast dat vicepresident Omar Suleiman gesprekken is gestart met vertegenwoordigers van politieke partijen.
19:39 uur – Tv-zender Al Arabiya meldt dat Mubarak dinsdagavond een speech zal houden. Volgens onbevestigde berichten zal hij daarin meedelen dat hij niet deelneemt aan de geplande presidentsverkiezingen in september, maar tot die tijd wel aanblijft.
19:10 uur – Google-woordvoerder Scott Rubin heeft tegenover BBC World Service ontkend dat het Amerikaanse bedrijf politieke bedoelingen heeft met zijn ‘speak-to-tweet’ dienst. Daarmee kunnen Egyptenaren via ingesproken berichten toch twitteren, ondanks dat de autoriteiten het internet hebben afgesloten. „Onze missie is simpelweg mensen toegang te geven tot informatie. Wij denken dat de Egyptische bevolking beter in staat is beslissingen te nemen als ze de beschikking hebben over informatie. Zijn mensen in Egypte of ergens anders op de wereld verstoken van informatie, dan proberen we manieren te vinden om ze toch te kunnen helpen.”
18:56 uur – Een van de correspondenten van de Arabische nieuwszender laat weten dat groepjes vrouwen en kinderen het Tahrirplein verlaten vanwege de koude. Van andere kanten komen echter nog steeds mensen naar het plein toe.
18:55 uur – Al Jazeera meldt dat de livebeelden van de nieuwszender ook op het Tahrirplein worden bekeken via een enorm televisiescherm.
18:50 uur – De Israëlische premier Netanyahu heeft dinsdag opnieuw zijn zorgen geuit over de situatie in Egypte. Hij sprak de hoop uit dat welke toekomstige regering dan ook het dertigjarig vredesbestand tussen Egypte en Israël zal blijven respecteren.
17:25 uur – De avond valt over Caïro. In de Egyptische hoofdstad, waar het een uur later is dan in Nederland, zijn volgens nieuwszender Al Jazeera nog steeds meer dan een miljoen demonstranten op de been.
17:10 uur – RD-verslaggever Johannes Visscher sprak dinsdag met Egyptenaar Ragaiy Sinout (42), koptisch christen uit Apeldoorn: „Egyptenaren willen geen schurkenregime meer.”
17:00 uur – Correspondent Jielis van Baalen was vanmiddag aanwezig bij de protesten in Caïro. Lees hier zijn bevindingen. Een uitgebreide versie van zijn verslag woensdag in de papieren editie van het Reformatorisch Dagblad.
16:40 uur – AP bericht over chaotische toestanden op de internationale luchthaven van Caïro. Naar schatting 18.000 passagiers doen pogingen een vlucht te bemachtigen.
16:30 uur – Op Twitter wordt gemeld dat er een podium met geluidsinstallatie wordt opgebouwd op het Tahrirplein. Dat duidt mogelijk op een toespraak van een van de oppositieleiders, later vanmiddag of vanavond.
16:22 uur – Het openblijven van het Suezkanaal in Egypte is een „direct belang” voor Nederland. Dat zei minister Jan Kees de Jager (Financiën) dinsdag tegenover RTLZ.
16:20 uur – De Britse minister van Buitenlandse Zaken heeft tegenover de BBC bevestigd dat hij dinsdagmiddag zal spreken met de Egyptische vicepresident Omar Suleiman.
16:13 uur – De Amerikaanse ambassadeur in Egypte, Margaret Scobey, heeft dinsdag telefonisch een onderhoud gehad met een van de belangrijkste figuren van de oppositie in Egypte, Mohammed ElBaradei. Dit hebben betrokken functionarissen in Washington meegedeeld. Het gesprek vormt onderdeel van de contacten met een reeks oppositiegroeperingen. Washington liet opnieuw weten dat het een politieke overgang van het bewind wenst, zonder zich daarmee te bemoeien.
15:40 uur – De Amerikaanse senator en voormalig presidentskandidaat John Kerry schrijft dinsdag in een opiniestuk in The New York Times dat het tijd is voor Mubarak om te vertrekken. „De belangrijkste stap die hij nu kan nemen, is zijn bevolking toe te spreken en te verklaren dat noch hij noch zijn zoon zich kandidaat zullen stellen voor de presidentsverkiezingen later dit jaar.”
15:13 uur – Ook uit Tanta, Kafr El Sheikh, Suez, al-Mansurah, Dumyat en Ismailia komen meldingen van massale demonstraties.
15:06 uur – De Verenigde Staten halen al het ambassadepersoneel dat niet noodzakelijkerwijs in Egypte dient te blijven, terug uit het land.
15:00 uur – Mohamed Kadry Said, oud-generaal en lid van een vooraanstaande Egyptische denktank heeft tegenover BBC World Service verklaard dat het voor een meerderheid van de militaire leiders duidelijk is dat Mubarak moet vertrekken. Sommigen vinden dat hij direct moet aftreden, anderen willen dat hij blijft totdat er nieuwe verkiezingen zijn geweest.
14:55 uur – „We blijven hier zolang Mubarak president is. We sparen de komende uren onze energie en kijken dan wat er gaat gebeuren. Alles wat Mubarak de afgelopen dagen heeft gezegd, leidt nergens toe. Hij moet weg.” Aldus een van de demonstranten in Caïro zojuist tegen Al Jazeera.
14:50 uur – Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch meldt dat in havenstad Alexandrië honderdduizenden mensen op de been zijn.
14:33 uur – De Nationale Democratische Partij (NDP) van president Mubarak is dinsdag uit de Socialistische Internationale gezet. Dat hebben bronnen binnen de PSOE, de sociaaldemocratische partij in Spanje, laten weten.
14:28 uur – Op de Dam in Amsterdam hebben zich ongeveer tweehonderd mensen verzameld om hun steun te betuigen aan het volk in Egypte. De betogers zongen het Egyptische volkslied en riepen onder meer in het Arabisch teksten als ”Het volk wil dat je vertrekt Mubarak”.
14:24 uur – Al Jazeera meldt dat er naar schatting twee miljoen mensen op de been zijn in en om het Tahrirplein in Caïro.
14:17 uur – De Amerikaanse regering heeft een ervaren diplomaat naar Caïro gestuurd voor overleg met de Egyptische president Hosni Mubarak. Officieel moet Frank Wisner het Amerikaanse standpunt nader uitleggen, maar bronnen dinsdag in The New York Times vragen zich af of de regering-Obama hem mogelijk inzet om Mubarak aan te sporen op te stappen.
14:05 uur – Koning Abdullah van Jordanië heeft dinsdag premier Samir Rifai ontslagen en Marouf Bakhit benoemd als zijn vervanger. Bakhit heeft de opdracht gekregen een nieuwe regering te vormen. Jordanië was vorige week het toneel van protesten.
13:52 uur – Niet alleen in Caïro, ook in andere plaatsen wordt gedemonstreerd. Er komen onder meer meldingen binnen van betogingen in Alexandrië.
13:50 uur – De BBC toont een digitale kaart waarop de sleutellocaties in Caïro goed zichtbaar zijn.
13:32 uur – In de verklaring geven de oppositiepartijen tevens aan dat ze de grondwet gewijzigd willen zien en dat er nieuwe verkiezingen moeten worden georganiseerd.
13:25 uur – Oppositiepartijen eisen in een gezamenlijke verklaring het vertrek van president Mubarak. Daarna willen ze een comité vormen dat namens alle oppositiepartijen onderhandelingen voert. Er lijkt bij de oppositie geen bereidheid te zijn om met Mubarak of zijn regering te praten.
13:15 uur – Na Moody’s, heeft ook kredietbeoordelaar S&P zijn waardering voor Egyptisch staatspapier verlaagd. Wanneer de kredietwaardigheid van een land wordt verlaagd, betekent dit dat het meer rente moet gaan betalen op leningen die het afsluit.
13:10 uur – Nieuwszender Al Jazeera spreekt over een miljoen demonstranten op het Tahrirplein in hartje Caïro.
12:58 uur – De menigte groeit nog steeds aan, maar er lijkt onzekerheid te zijn over wat er nu moet gebeuren. Onduidelijk is of de mensenmassa zich nog richting het presidentieel paleis zal begeven, zoals oorspronkelijk het plan was.
12:55 uur – De Moslimbroederschap pleit voor de vorming van een overgangsregering totdat er nieuwe verkiezingen hebben plaatsgehad. Dat bericht Al Jazeera. „Dit regime en dit parlement zijn onrechtmatig.”
12:50 uur – De BBC meldt dat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu de situatie in buurland Egypte op de voet volgt. Netanyahu zou elk half uur worden geïnformeerd over de ontwikkelingen. De Israëlische autoriteiten maken zich grote zorgen over de stabiliteit in de regio, mocht president Mubarak het veld ruimen.
12:47 uur – De onlusten in Egypte hebben mogelijk al driehonderd levens geëist. Dat heeft de hoge commissaris voor de mensenrechten van de VN, Navi Pillay, dinsdag gezegd. Pillay zei dat ze zich baseert op berichten waarvoor de VN nog geen bevestiging hebben kunnen krijgen.
12:45 uur – Oppositieleider ElBaradei heeft op tv-zender Al Arabiya president Mubarak opgeroepen nog voor aanstaande vrijdag af te treden.
12.35 uur – De menigte die op het Tahrirplein betoogt tegen president Mubarak, is tot enkele honderdduizenden mensen gegroeid, zo hebben getuigen laten weten. De oppositie hoopt dat de betoging uitgroeit tot een miljoenenmars.
12:35 uur – De Turkse premier Erdogan heeft president Mubarak opgeroepen tegemoet te komen aan de wens van de bevolking voor verandering, meldt Al Jazeera. Erdogan omschrijft zijn oproep als „een klemmend advies, een waarschuwing.”
11:58 uur – De protesterende menigte op het Tahrirplein in Caïro bestaat inmiddels uit meer dan 100.000 mensen, schat de BBC. Ook in Alexandrië zijn grote protesten.
11:49 uur – Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft ook dinsdag een team van medewerkers op de luchthaven van Caïro om gestrande Nederlanders te helpen. Dat heeft een woordvoerder laten weten. „We zijn daar met een paar mensen om Nederlanders op te sporen en ze verder te helpen.”
11:40 uur – Persbureau IPS meldt gevechten tussen bedoeïenenjongeren en de politie in de Sinaï. De onrust bereikt daarmee ook het uitgestrekte woestijngebied ten oosten van Caïro. Honderden jongeren zouden zijn samengekomen voor het politiehoofdkwartier in Sheikh Zwayyed, een stad in de woestijn.
11:35 uur – De Nederlander Jos Strengholt blogt vanuit Caïro over de situatie in de Egyptische hoofdstad. „Het Tahrir-plein in het centrum loopt vol, het is daar nu al drukker dan ooit tevoren. (…) De demonstranten zeggen naar het presidentieele paleis te willen marcheren. Ik denk dat ze dat niet lukt, Moebarak heeft er alles aan gedaan om te voorkomen dat er iemand op zijn stoep kan komen. Er zijn bijna hele muren op straat gebouwd.” Over de veiligheidssituatie schrijft hij: „De burgerwachten zijn duidelijker georganiseerd, ze staan nu ook overdag op straat. Interessant om te zien hoe die groepjes allerlei systemen bedenken om de veiligheid te waarborgen: als je gecontroleerd en betrouwbaar bevonden bent zetten ze hier in de straat je ruitenwissers omhoog.”
11:25 uur – De BBC spreekt van „goed georganiseerde protesten” op het Tahrirplein. Er zijn gescheiden rijen voor mannen en vrouwen bij de militaire checkpoints die toegang geven tot het plein. Er zijn vrouwelijke beveiligingsbeambten. De menigte zou volgens de BBC inmiddels zijn aangegroeid tot 50.000 demonstranten, meer dan op voorgaande dagen. Al Jazeera spreekt over meer dan 100.000 betogers.
11:07 uur – Als de Egyptische president Hosni Mubarak zijn „huid wil redden, dan kan hij beter vertrekken”. Dat zegt Mohammed ElBaradei dinsdag in de Britse krant The Independent. Volgens de oppositieleider riep de demonstrerende massa tot voor kort dat de 82-jarige president moest vertrekken, maar nu roepen ze dat Mubarak voor de rechter moet verschijnen, aldus ElBaradei.
10:45 uur – Israëlische commentatoren reageren geschokt nu de Verenigde Staten hun jarenlange bondgenoot Mubarak dreigen te laten vallen, meldt persbureau Reuters. „Een kogel in de rug van Uncle Sam”, aldus een van hen in het dagblad Maariv. Ook premier Shimon Peres reageert sceptisch: „Ik zeg niet dat alles wat hij (Mubarak, red.) gedaan heeft goed was. Maar hij deed een ding waarvoor we allemaal dankbaar zijn: hij bewaarde de vrede in het Midden-Oosten.”
10:24 uur – Sociale media zoals Twitter en Facebook spelen een belangrijke rol bij de Egyptische protestacties, net als eerder in Tunesië. Maar in Twitterrevoluties geloven de meeste analisten niet.
10:10 uur – BBC-correspondent Paul Danahar meldt dat zich inmiddels 30.000 mensen verzameld hebben op het Tahrirplein in Caïro.
10:00 uur – Reisorganisaties hebben tot nu toe al honderden Nederlandse toeristen uit Egypte teruggehaald. In totaal bevonden zich dezer dagen ongeveer vierduizend Nederlandse toeristen in Egypte. TUI haalde al achthonderd mensen op. Dinsdag volgen nog eens achthonderd vakantiegangers. Dan heeft TUI de terughaalactie afgerond. Oad Reizen repatrieert 170 Nederlanders en ook dat zal dinsdag achter de rug zijn. Bij Sundio Group (waaronder Sunweb) hadden een kleine driehonderd mensen een vakantie naar Egypte geboekt en die zijn allemaal teruggebracht.
9:52 uur – Wat nu in Egypte gebeurt, is dat het maatschappelijk middenveld in opstand komt, betoogt Farah Karimi, algemeen directeur van Oxfam Novib, dinsdag op de opiniepagina van het Reformatorisch Dagblad. Dat laat zien hoe belangrijk het is om juist in landen met weinig vrijheden in dat middenveld te investeren.
9:50 uur – De nieuwe minister van Financiën Samir Radwan heeft tegenover BBC World Service verklaard dat de situatie ernstig is, maar dat de overheid de zaak onder controle heeft. Volgens Radwan heeft de regering van Mubarak een duidelijk plan voor de aanpak van werkeloosheid, armoede en corruptie. Radwan meldt dat Mubarak „zeer vastberaden” is. „Vergeet niet dat hij een vechter is”, aldus de minister tegen de BBC.
9:45 uur – Het leger heeft de hoofdwegen tussen Caïro en Alexandrië geblokkeerd om te voorkomen dat demonstranten de steden kunnen bereiken. Er rijden geen treinen en het internet is volledig uit de lucht.
9:12 uur – Via het Twitteradres @speak2tweet zijn de ingesproken tweets vanuit Egypte te beluisteren. De dienst is een gezamenlijk initiatief van Google en Twitter (zie onder). Inmiddels verschijnen ook (Engelse) vertalingen van de audioboodschappen.
9:10 uur – Op Facebook is een virtuele miljoenenmars gestart, uit solidariteit met de demonstranten in Egypte.
8:55 uur – Google schaart zich dus achter de demonstranten met hun ‘speak-to-tweet’ dienst. Op het corporate blog van Google licht de internetreus toe waarom het bedrijf tot deze opmerkelijke stap besloot. „We hopen dat we hiermee de mensen in Egypte kunnen helpen in deze zeer moeilijke tijd. Onze gedachten gaan uit naar alle Egyptenaren.”
8:50 uur – Nieuwszender Al Jazeera is opnieuw met meerdere correspondenten aanwezig op het Tahrirplein. „Ondanks dat het internet eruit ligt, weet iedereen van de geplande miljoenenmars. Uit alle bevolkingsgroepen komen ze hier naar toe: jong, oud, rijk, arm, christenen en moslims.”
8:30 uur – Dinsdagochtend vroeg verzamelen zich reeds duizenden demonstranten op het Tahrirplein in Caïro, de centrale plek van de protesten. Zij maken zich op voor een mars richting het presidentieel paleis. De demonstranten hopen op een miljoen deelnemers. Ook in havenstad Alexandrië verzamelen zich demonstranten. Zij kunnen niet naar Caïro, omdat de autoriteiten de treinverbindingen hebben stilgelegd. Het is vandaag de achtste dag van de protesten, die tot nu toe aan 125 mensen het leven hebben gekost.
05:20 uur – Internetbedrijf Google heeft een dienst gelanceerd die ervoor zorgt dat mensen in Egypte gebruik kunnen blijven maken van microblog Twitter. De dienst bestaat uit een telefoonnummer waar de Egyptenaren een boodschap kunnen inspreken. Deze audioboodschap wordt omgezet in een tekstbericht dat op de website van Twitter wordt geplaatst met de hashtag #Egypte.